Als het coronavaccin dat langzaamaan zal worden uitgerold bijwerkingen heeft, wil dat nog niet automatisch zeggen dat je de producent daardoor kan aanspreken. Maar het wil ook niet zeggen dat de producent niet aansprakelijk is. De vraag is vooral of een producent op de hoogte was of had moeten zijn van dergelijke bijwerken.
De Wet Productaansprakelijkheid regelt de aansprakelijkheid van een vaccinproducent
De Wet Productaansprakelijkheid geeft aan dat een producent aansprakelijk is voor de schade die veroorzaakt wordt door een gebrek in zijn product. Ook een producent van een vaccin kan op die manier aansprakelijk zijn als het vaccin schadelijke bijwerkingen heeft. Wanneer een producent van buiten de Europese Unie afkomstig is, kan de invoerder als producent worden aanzien en rust de productaansprakelijkheid op zijn schouders. Hierdoor kunnen consumenten altijd eenvoudig een producent aanspreken.
Bewijslast voor de consument
Opdat de producent aansprakelijk zou zijn, hoeft niet te worden aangetoond dat de producent een fout heeft gemaakt. Natuurlijk moet de consument wel het een aantal andere zaken aantonen. In de praktijk moet hij het bewijs leveren dat:
- Hij schade heeft geleden
- Deze schade het gevolg is van een gebrek van het vaccin
- Dat deze schade niet zou zijn veroorzaakt als hij het vaccin niet had genomen
Dat is natuurlijk een vrij zware bewijslast omdat het gaat over nieuwe medische evoluties. Daarom zal men in de praktijk altijd afhankelijk zijn van wetenschappelijke onderzoeken naar dergelijke bijwerkingen.
De productaansprakelijkheid is er in ieder geval gekomen om de consument te beschermen. Zo is het veel gunstiger dan de klassieke foutaansprakelijkheid. Bij de foutaansprakelijkheid moet er niet alleen aangetoond worden dat het vaccin schade heeft veroorzaakt, maar ook dat de producent een fout heeft gemaakt. Dat zou bijvoorbeeld het geval zijn als een producent op de hoogte was van gevaarlijke bijwerkingen en dit zou hebben verzwegen.
Beperkte wetenschappelijke kennis kan de producent redden
De producent kan zich niet vrijwaren van deze vorm zijn productaansprakelijkheid. Een consument die bijwerkingen ondervindt, kan dus vrij eenvoudig gerechtelijke stappen ondernemen tegen deze producent. Toch zal de producent sterker in zijn schoenen staan dan bijvoorbeeld producenten van een griepvaccin. Hier zijn verschillende redenen voor:
- De algemene stand van de wetenschap is op dit moment vrij beperkt. Later zal dit wel verder toenemen, maar er mag enkel worden gekeken naar de kennis die er op het moment van de productie is.
- De presentatie van het product speelt eveneens een rol. De producent kan duidelijk waarschuwen voor bekende bijwerkingen, bijvoorbeeld in de bijsluiter en via de media. Als de producent hier voldoende op heeft gewezen, kan de producent daar ook niet voor aansprakelijk worden gesteld.
- De ernst van de bijwerkingen is alsook belangrijk. Voor lichte bijwerkingen, zoals tijdelijke pijn in de arm, zijn de verplichtingen van de producent beperkter dan ten aanzien van grotere risico’s.
Ten slotte heeft de producent ook een specifieke bevrijdingsgrond. Zo is een producent nooit aansprakelijk wanneer hij, op het moment van de productie, onmogelijk de bijwerkingen kon kennen of ontdekken. Het feit dat het om een nieuw en vrij onbekend virus gaat, spreekt in het voordeel van de producent. Net zoals de tijdsdruk die vanuit de samenleving wordt opgelegd, inclusief overheden die het overslaan van uitgebreide testprocedures bemoedigen.
Het is dus zeker zo dat een consument zich vrij eenvoudig op de productaansprakelijkheid kan beroepen, maar de producent zal zich al even eenvoudig kunnen verweren.
