In principe geldt in België de regel van veronderstelde toestemming. Hierdoor is iedere meerderjarige een orgaandonor van zodra hij hersendood is, tenzij hij zich daar tijdens het leven formeel of informeel tegen verzet. Het feit dat men hersendood en niet hartdood moet zijn, mag geen toeval heten. Zo kan men het hart en de organen ook na de hersendood nog steeds in leven houden opdat zij niet afsterven.
Waarom dan nog registreren?
Het probleem schuilt vooral op het niveau van het informeel verzet. De arts zal immers bij de familieleden polsen of de overledene tijdens het leven informeel verzet heeft aangetekend. Hierop kunnen familieleden altijd positief antwoorden, waardoor het principe van veronderstelde toestemming eigenlijk dode letter blijft. Door zich uitdrukkelijk te registreren als orgaandonor voorkom je met andere woorden het (onrechtmatig) verzet door familieleden.
Hoe kan je je registreren als orgaandonor?
Momenteel kan je je gewoon registreren bij het gemeentebestuur. Hiervoor dien je het formulier voor instemming of weigering tot orgaandonatie in te vullen. Je hoeft hierbij gewoon jouw persoonlijke gegevens in te vullen en het vakje “verklaart uitdrukkelijk zich donor te stellen (uitdrukkelijke wilsbeschikking)” aan te vinken. Via datzelfde formulier kan je die uitdrukkelijke wilsbeschikking ook herroepen of je uitdrukkelijk verzetten. Via de website van de Vlaamse Overheid kan je het formulier ter weigering of instemming tot orgaandonatie downloaden. Je kan hetzelfde formulier ook gewoon verkrijgen bij het gemeentebestuur.
Na het invullen en ondertekenen dien je het formulier te laten registreren bij het gemeentebestuur van jouw woonplaats. Het gemeentebestuur zal het formulier vervolgens toevoegen aan het Rijksregister. Het zal eveneens een kennisgeving versturen naar de federale overheidsdienst Volksgezondheid.
Die registratie is overigens volledig gratis, ook wanneer je later jouw uitdrukkelijke wilsbeschikking intrekt of indien je ervoor kiest om de automatische orgaandonatie te weigeren.
Twee nieuwe manieren voor registratie orgaandonor op komst
De Wet van 21 maart 2018 tot wijziging van de wet van 13 juni 1986 betreffende het wegnemen en transplanteren van organen wat de mogelijkheden om zich te registreren als orgaandonor post mortem betreft, BS 12 oktober 2018, voegt nu twee nieuwe manieren in om expliciet in te stemmen of te weigeren. Zo kan het nog steeds gewoon bij het gemeentebestuur, maar ook via volgende kanalen:
- Bij een erkend huisarts;
- Via zelfregistratie langs digitale weg;
De wetgever voegt dus een driesporenstelsel in om de registratie als orgaandonor nog laagdrempeliger te maken. Wel zal er nog een Koninklijk Besluit moeten volgen om een en ander te regelen, zeker wat betreft de registratie via een erkend huisarts.
