Vanaf 2 mei 2025 wordt de herstelbaarheidsindex een verplicht label op bepaalde huishoudelijke apparaten en vervoersmiddelen. Dit label geeft consumenten inzicht in hoe eenvoudig het is om een product te repareren. Het heeft als doel de levensduur van producten te verlengen. Men neemt aan dat consumenten de voorkeur zullen geven aan producten die eenvoudiger te repareren zijn, waardoor producenten hierop zullen inspelen. De maatregel maakt deel uit van het Federaal Actieplan voor de Circulaire Economie, waarbij de regeling werd vastgelegd in de Wet van 17 maart 2024 ter bevordering van de herstelbaarheid en de levensduur van goederen.
Wat is de herstelbaarheidsindex?
De herstelbaarheidsindex is een score tussen 1 en 10 die aangeeft hoe gemakkelijk een product kan worden gerepareerd. De index helpt consumenten om bij de aanschaf van een product een bewuste keuze te maken door te laten zien hoe goed een product te herstellen is. Een hogere score betekent dat een product eenvoudiger te repareren is, wat kan bijdragen aan een langere levensduur en minder afval. Afhankelijk van de score krijgt het product ook een kleur. Producten die slecht scoren (0 tot en met 1,9) krijgen een rode kleur. Producten die beter scoren (2 tot en met 3,9) krijgen een oranje score. Producten die gemiddeld tot beter scoren (4 tot en met 5,9) scoren krijgen een gele kleur. En producten die heel eenvoudig te herstellen zijn (6 of beter) krijgen een licht- of donkergroene kleur.
Berekenen van de herstelbaarheidsindex
De herstelbaarheidsindex moet worden berekend door de fabrikanten of importeurs die de producten op de Belgische markt brengen. Zij dienen niet alleen de index mee te delen, maar ook de berekeningscriteria en de gedetailleerde berekeningen. Dit zal gebeuren op de website van de fabrikant of invoerder. De hiervoor te gebruiken criteria en berekeningsmethoden zijn identiek aan deze die reeds worden gehanteerd in Frankrijk. Hierdoor hoeven producenten die ook in Frankrijk actief zijn niet een nieuwe berekening uit te voeren.
Men houdt onder meer rekening met de verwijderbare aard van de uitrusting, de beschikbaarheid en beschikbaarheidsduur van onderdelen en de verhouding tussen de prijs van onderdelen en de prijs van apparatuur. Als onderdelen zo duur zijn dat ze een reparatie economisch niet interessant maken, heeft dit bijvoorbeeld een (nadelige) invloed op de herstelbaarheidsindex. Uiteraard gelden er nog heel wat andere criteria, waarvan een deel ook specifiek zijn voor het type apparatuur zelf. De herstelbaarheid van een wasmachine wordt nu eenmaal anders beoordeeld dan die van een fiets en omgekeerd.
Producten met een herstelbaarheidsindex
Niet alle producten worden voorzien van een herstelbaarheidsindex. De verplichting geldt vanaf mei 2025 enkel voor specifieke categorieën producten. Het gaat veelal om duurdere producten waarvan men eigenlijk enige herstelbaarheid mag verwachten. In eerste instantie gaat het om huishoudelijke afwasmachines, huishoudelijke stofzuigers, hogedrukreinigers, grasmaaiers, draagbare computers, fietsen, elektrische fietsen en elektrische steps. Later kunnen echter nog meer categorieën worden toegevoegd. Het geldt ook enkel voor producten die voor het eerst in de handel worden genomen.
Er zijn ook uitzonderingen. Zo geldt de herstelbaarheidsindex niet voor goederen die uitsluitend ontworpen zijn voor professioneel gebruik. Ook voor onder meer slatecomputers (een type tabletcomputer) geldt de verplichting niet.
Verantwoordelijkheden van fabrikanten, importeurs en verkopers
Fabrikanten en importeurs zijn verantwoordelijk voor het bepalen van de herstelbaarheidsindex voor hun producten. Zij moeten de verkopers en distributeurs gratis voorzien van de index en de technische normen die bij de berekening van de index gebruikt zijn. Deze informatie moet ook openbaar beschikbaar zijn via een website, zodat iedereen die hierin geïnteresseerd is deze informatie kan raadplegen.
Verkopers zijn dan weer verplicht om de herstelbaarheidsindex zichtbaar te communiceren aan de consument, bijvoorbeeld door een label in de buurt van de prijs van het product aan te brengen. Dit zorgt ervoor dat consumenten tijdens het winkelen eenvoudig kunnen zien hoe repareerbaar een product is en dit kunnen meewegen in hun aankoopbeslissing. De daadwerkelijke communicatieverplichting ligt dus niet bij de fabrikant, maar wel bij de verkoper en distributeur.
