Vorige week raakte het kernkabinet van de federale regering het eens over de arbeidsdeal, een deal die een aantal hervormingen op het gebied van tewerkstelling introduceert. De bedoeling is om een hogere werkzaamheidsgraad te bekomen. Dat doet men onder andere door werk en privé beter op elkaar te laten aansluiten, bijvoorbeeld met de introductie van de vierdagenwerkweek.
Wat houdt de vierdagenwerkweek in?
In de eerste plaats: het houdt niet in dat je nu minder moet werken voor hetzelfde loon. Zo goed gaat het nu ook weer niet met onze economie. Wel zal je de wekelijkse uren op vier dagen in plaats van vijf dagen kunnen kloppen. Elke dag werk je dus wat langer om zo de vijfde dag van de week vrij te hebben. In een werkweek van 38 uur houdt dit met andere woorden in dat je vier dagen per week 9,5 uur werkt in plaats van vijf dagen per week 7 uur 36.
Wie heeft recht op een vierdagenwerkweek?
Het recht op een vierdaagse werkweek is een recht voor de werknemer die voltijds werkt. Dat wil zeggen dat het initiatief bij de werknemer ligt en niet bij de werkgever. De werkgever kan de werknemer niet dwingen om de uren op vier dagen te presteren omdat dat voor hem beter uitkomt.
De werknemer die in dit regime wil instappen, moet zelf een aanvraag indienen bij de werkgever. De regeling geldt voor zes maanden en kan telkens worden hernieuwd. Wie niet voltijds werkt, bijvoorbeeld halftijds of 4/5, heeft niet het recht om de uren op een dag minder te presteren.
De bovenstaande regeling geldt bovendien enkel in de private sector. De arbeidsdeal heeft geen betrekking op ambtenaren. Bevoegd federaal minister Petra De Sutter (Groen) heeft eerder al aangegeven dat de mogelijkheid er voor federale ambtenaren op korte termijn niet komt, maar dat ze eventueel wel wil onderzoeken of en wat er mogelijk is.
De regeling is meteen toe te passen in bedrijven waar er 38 uur per week wordt gewerkt. Men zal dan 9,5 uur per dag werken gedurende vier dagen per week. In bepaalde sectoren wordt er echter 40 uur per week gewerkt. Om tot 10 uur per dag te kunnen werken, moet er dan eerst een cao worden afgesloten en moeten de vakbonden akkoord gaan. Dat de regering niet zelf de mogelijkheid tot werkdagen van tien uur heeft voorzien, heeft onder andere te maken met de groenen die zich hevig hebben verzet tegen werkdagen van tien uur.
Mag de werkgever een vierdagenwerkweek weigeren?
Het is zo dat de werkgever het verzoek mag weigeren. Hij moet dan wel binnen de maand schriftelijk zijn weigering motiveren. Gewoon nee zeggen volstaat niet. De regering heeft echter geen regels uitgewerkt omtrent de situaties waarbij een werkgever al dan niet mag weigeren. Daarover bestaat momenteel dus nog geen duidelijkheid. In de andere richting is er overigens geen motivering nodig: de werknemer hoeft niet te motiveren waarom hij in een vierdagenwerkweek wil stappen.
Hoe dan ook moet een werknemer vrij een verzoek kunnen indienen. Daarom bepaalt de regering dat een werknemer niet nadelig mag worden behandeld of mag worden ontslagen omwille van dat verzoek, hoewel er geen duidelijke sanctie is voorzien voor als een werkgever dat toch zou doen.
Wat moet de werkgever doen voor de vierdagenwerkweek?
In de eerste plaats zal het arbeidsreglement moeten worden aangepast om de vierdagenwerkweek formeel mogelijk te maken. Als de werknemer een aanvraag indient en de werkgever akkoord gaat, wordt dit in een overeenkomst gegoten. In deze overeenkomst moeten een aantal verplichte vermeldingen worden opgenomen met betrekking tot de arbeidstijd.
Op de plaats waar ook het arbeidsreglement kan worden geraadpleegd, dient de werkgever een kopie van het verzoek van de werknemer en van de schriftelijke overeenkomst te bewaren. Er geldt een bewaartermijn van vijf jaar. Een afschrift van de overeenkomst is te bezorgen aan het CPWB (Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk) of bij de vakbondsafvaardiging.
Vanaf wanneer zal ik vier dagen per week kunnen werken?
Het is nog niet duidelijk vanaf wanneer je vier dagen per week zal kunnen werken. Alle teksten moeten namelijk nog vertrekken naar de sociale partners die zich erover moeten uitspreken. Daarna zal alles nog eens terugkeren naar de regering die de teksten eventueel nog kan wijzigen. En dan moet alles nog eens naar het parlement.
Het kan dus nog maanden duren voordat het er allemaal komt en onderweg kunnen er nog aanpassingen gebeuren. Nadien moet er nog een aanvraag worden ingediend en moeten er afspraken worden gemaakt tussen de werknemer en de werkgever, ook dat kan uiteraard tijd vergen.
Wat met de vakantiedagen en de maaltijdcheques?
Er zijn nog heel wat zaken uit te werken. Het is momenteel zo dat het aantal vakantiedagen is gebaseerd op het aantal gewerkte dagen, waardoor mensen in een vierdagenwerkweek recht zouden hebben op minder vakantiedagen dan werknemers die hetzelfde aantal uren in een vijfdagenwerkweek kloppen. Dat is wellicht niet de bedoeling en daarvoor moet er nog een oplossing worden gevonden. Ook bijvoorbeeld het aantal maaltijdcheques dat je krijgt wordt berekend op het aantal dagen en niet op het aantal uren. Eventueel moet ook daar nog een oplossing voor worden gevonden.
Wat is beter voor de werknemer: een vierdagenwerkweek of een vijfdagenwerkweek?
Vanuit financieel oogpunt is het voor een groot deel afhankelijk van wat er nog wordt beslist met betrekking tot de maaltijdcheques. Hoe dan ook valt er voor alle twee wat te zeggen. Kijk in de eerste plaats vooral naar wat het beste aansluit bij jouw manier van leven en werken.
Als het pensioen nadert, kan je bovendien ook rekening houden met de mogelijkheid tot het tijdskrediet. Het tijdskrediet staat werknemers toe om het op het einde van hun carrière wat rustiger aan te doen en in aanloop naar het pensioen 4/5 te werken en minder uren te kloppen. Het is echter zo dat dat systeem er enkel is voor wie vijf dagen of meer werkt. Wie zijn vijfdagenwerkweek eerst in een vierdagenweek propt, komt dus niet in aanmerking voor het tijdskrediet.
Anderzijds zijn er gevolgen voor de feestdagen. In een vierdagenwerkweek valt op een feestdag een vierde van de werkweek weg, bij mensen met een vijfdagenwerkweek is dat maar een vijfde van de werkweek. Dat is ook het geval als de feestdag op de vijfde niet-werkdag valt, dan heeft men nog steeds recht op een vervangende feestdag.
