Doemdenken is niet nodig. Bij medicijnen en vaccins zijn er altijd bijwerkingen mogelijk en zolang ze niet opwegen tegen de voordelen die ze bieden, moeten we het risico nemen. De kans op de bijwerking TTS (trombose met trombocytopenie-syndroom) bij het Janssen-coronavaccin ligt bijvoorbeeld ergens tussen 0,9 en 7 op een miljoen. Een werkzaam vaccin zonder enige mogelijke bijwerkingen is hoe dan ook een utopie. Maar hoe zit het als je uiteindelijk met een bijwerking af te rekenen krijgt? Kan je de producent daar dan voor aansprakelijk stellen? Dat is alvast neit zo eenvoudig.
Productaansprakelijkheid bij coronavaccins
Producenten van geneesmiddelen en vaccins zijn ook gewoon gebonden door de productaansprakelijkheidswetgeving. Wanneer een televisie zomaar ontploft, kan je de producent daarvoor aansprakelijk stellen. Wanneer een vaccin nare bijwerkingen heeft, geldt net hetzelfde. Een producent kan deze productaansprakelijkheid ook niet zomaar uitsluiten.
Wanneer iemand schade heeft geleden door een coronavaccin en de producent aansprakelijk wil stellen, moet hij twee dingen bewijzen:
- Het bewijs leveren dat het coronavaccin een gebrek vertoonde
- Het bewijs leveren dat de bijwerkingen daadwerkelijk door het vaccin zijn veroorzaakt
Het moet worden gezegd dat het leveren van sluitend bewijs eenvoudiger is gezegd dan gedaan. Zelfs een goede advocaat zal het moeilijk hebben om wetenschappelijk aan te tonen wat er aan het coronavaccin schort en hoe de bijwerking is ontstaan.
Gelukkig volstaat het om aan te tonen dat het vaccin niet de veiligheid had die het grote publiek ervan had mogen verwachten. Er wordt geen rekening gehouden met de individuele verwachtingen van het slachtoffer, maar wel met de verwachtingen van het grote publiek. Bij de beoordeling van wat het grote publiek mocht verwachten, spelen er vervolgens een aantal dingen mee:
- Het tijdstip waarop het product in het verkeer is gebracht: de algemene stand van de wetenschap over de bijwerkingen is in 2021 nog beperkt. Hierdoor mag het publiek minder verwachtingen hebben dan in bijvoorbeeld 2030
- De presentatie van het product: onvolledige of onjuiste informatie en documentatie kunnen de veiligheidsverwachtingen beïnvloeden
- De ernst van de bijwerkingen: het publiek zal sneller kleine bijwerkingen verwachten dan ernstige en onomkeerbare bijwerkingen
Er zijn al een aantal bijwerkingen bekend waarover de producent heel duidelijk communiceert. Dit zijn bijwerkingen die het publiek mag verwachten en waarover het publiek zelf beslist of ze het risico al dan niet willen lopen. Bovendien staat het wetenschappelijk onderzoek nog niet heel ver. Dit zijn stuk voor stuk dingen die ervoor kunnen zorgen dat de producent niet aansprakelijk is.
Vluchtroute voor producenten van coronavaccins
Ten slotte heeft de wet productaansprakelijkheid een bevrijdingsgrond die de producent van het vaccin een ontsnappingsroute biedt. De producent is namelijk nooit aansprakelijk als de wetenschappelijke en technische kennis op het ogenblik van de verspreiding van het vaccin ontoereikend is om het bestaan van de bijwerking te ontdekken of te kennen. Ook hier spreken een aantal dingen in het voordeel van de producent. Het gaat namelijk om een nieuw virus waarover weliswaar steeds meer bekend is, maar al met al zijn er nog steeds veel vraagtekens. Bovendien kreeg men te maken met een enorme tijdsdruk en waren er zo minder kansen om de bijwerking te ontdekken.
Samengevat: in theorie is een producent aansprakelijk voor de bijwerkingen van een coronavaccin. In de praktijk wordt het echter heel moeilijk om ook daadwerkelijk een schadevergoeding te krijgen.
