Opnieuw een verjaardag en het originaliteitsniveau is ondermaats: een cadeaubon dan maar. Toch hebben zo’n cadeaubonnen soms een erg korte geldigheidsduur. Onlangs had het Radio 2-programma de kat de bel aangebonden en greep Minister van Consumentenzaken, Kris Peeters, ook in. Drie grote ketens pasten prompt hun geldigheidstermijn aan tot de gevraagde één jaar.
Wat een uitstekend idee (voor de winkel)
Cadeaubonnen: winkels houden ervan. Op het moment dat je ze aankoopt hoeven zij immers nog geen btw en belasting erop te betalen. Logisch, want het is helemaal nog niet geweten wat je ermee kopen zal. In een keten zoals Fnac kan je bijvoorbeeld en dvd’s (21% btw) en boeken (6% btw) kopen. Meestal wordt de cadeaubon niet in de kassa ingegeven en wordt de bon dan ook zomaar meegegeven. De belasting en btw zal pas van toepassing zijn wanneer de jarige de bon ook gebruikt.
Zijn er wettelijke verplichtingen voor cadeaubonnen?
Heb je een cadeaubon gekregen en is deze intussen na zes maanden vervallen? Kan je dan zomaar eisen dat die cadeaubon toch één jaar geldig blijft, zoals Kris Peeters ook vroeg aan sommige winkelketens?
Zo eenvoudig is het niet. In onze wetgeving zijn er helemaal geen echt formele verplichtingen verbonden aan cadeaubonnen. Ze moeten natuurlijk voldoende duidelijk zijn en aangeven waar ze voor gebruikt kunnen worden (bv. assortiment winkel X), maar eigenlijk is een stempel van de winkel, een notering van het bedrag en een handtekening op een stuk karton even geldig. Natuurlijk zullen de winkels het meestal een stuk professioneler aanpakken en allerhande vermeldingen opnemen, bijvoorbeeld dat de cadeaubon niet inruilbaar is voor cashgeld of maar gedurende een bepaalde termijn geldig blijft. Dat is perfect wettelijk.
Wat met de geldigheidsduur?
De interventie van Minister Kris Peeters laat uitschijnen dat cadeaubonnen minstens één jaar geldig moeten blijven. In de praktijk was het eerder een subtiele druk uitoefenen en portie imagobuilding van de winkelketens zelf.
Er is immers geen enkele wettelijke bepaling die zegt dat die termijn minimaal één jaar moet bedragen. In Nederland is de wetgeving een stuk duidelijker: daar mag de geldigheidstermijn enkel minder dan één jaar zijn indien de verkoper kan aantonen dat dit redelijk is, bv. omdat het gaat om een cadeaubon voor een festival die binnen 5 maanden plaatsvindt. In Duitsland besloot een rechtbank te München zelf om de termijn tot drie jaar op te trekken en een verplichte terugbetaling van het aankoopbedrag op te leggen na overschrijding van die termijn.
In België lijkt het alvast dat de economische inspectie niet valt over cadeaubonnen die bv. zes maanden geldig zijn, zolang dat natuurlijk niet verscholen zit achter kleine lettertjes. Onder andere bij de ingreep van Kris Peeters bleek dat wel het geval te zijn, misschien een andere reden waarom verschillende ketens prompt hun beleid aanpasten.
En wat met het consumentenrecht?
In België heerst meer onduidelijkheid over wat zo’n “redelijke termijn” nu net is. Wat wel duidelijk is, is dat een geldigheidstermijn een expliciete afwijking is van de normale regels. Ten opzichte van professionele verkopers is dat perfect geldig, ten opzichte van consumenten is het een stuk ingewikkelder.
In dat laatste geval speelt immers ook de marktpraktijkenwet een rol die zegt dat zo’n geldigheidsduur geen ‘kennelijk onevenwicht mag scheppen tussen de rechten en plichten van de partijen ten nadele van de consument’. Ook bepaalt de wet dat ondernemingen niet mogen bepalen dat zij de door de consument betaalde bedragen zomaar mogen behouden wanneer die consument ervan afziet, zonder ‘erin te voorzien dat de consument een gelijkwaardig bedrag aan schadevergoeding mag ontvangen van de onderneming wanneer deze laatste zich terugtrekt’.
De hamvraag die dus rest: vormt een vervaltermijn op een cadeaubon zo’n inbreuk op dergelijke consumentenrechtelijke bepalingen? Ooit zal een rechter daarover uitspraak moeten doen, net zoals in München, maar in de tussentijd blijven de ketens natuurlijk gretig verder doen.
1 reactie