Het Europees Hof van Justitie, gevestigd in Luxemburg, is het hoogste gerechtshof van de Europese Unie. Het Hof heeft de cruciale taak om ervoor te zorgen dat de EU-wetgeving in alle lidstaten op dezelfde manier wordt geïnterpreteerd en toegepast. Het behandelt onder meer geschillen tussen nationale regeringen en Europese instellingen enerzijds. In sommige gevallen kunnen particulieren, bedrijven of organisaties rechtstreeks naar het Hof stappen om te strijden voor hun Europese rechten.
Stijgende werklast vergt ingrijpen
De stijgende werklast en de toenemende complexiteit van de zaken die het Hof behandelt, maakten een hervorming noodzakelijk om de efficiëntie te verbeteren. Zeker het aantal prejudiciële vragen neemt al jaren toe. Daarom hebben het Europees Parlement en de Raad een nieuwe verordening goedgekeurd, Verordening (EU, Euratom) 2024/2019, die ingrijpende wijzigingen introduceert in het functioneren van het Hof van Justitie van de Europese Unie. Deze verordening, die op 1 september 2024 in werking treedt, brengt enkele belangrijke veranderingen met zich mee die het Europese rechtssysteem efficiënter moet doen functioneren.
Een slimmere taakverdeling
Een van de meest ingrijpende hervormingen is de overdracht van specifieke bevoegdheden van het Hof van Justitie naar het Gerecht. Het Gerecht zal voortaan verantwoordelijk zijn voor het behandelen van bepaalde prejudiciële vragen die verband houden met onder meer de belasting over de toegevoegde waarde (btw), accijnzen en douanekwesties. Daarnaast zullen ook zaken met betrekking tot passagiersrechten bij vertraging of annulering van vervoerdiensten onder de bevoegdheid van het Gerecht vallen.
Deze herverdeling van bevoegdheden stelt het Hof van Justitie in staat om zich te concentreren op de meer complexe en gevoelige kwesties, zoals vraagstukken rond grondrechten en constitutionele aangelegenheden. Hierdoor kan het Hof zijn energie richten op de zaken die het meest ingrijpende gevolgen hebben voor de EU als geheel. De hervorming betekent niet alleen een verlichting van de werklast voor het Hof van Justitie, maar introduceert ook nieuwe rollen voor het Gerecht. Ook binnen het Gerecht zal men een of meerdere advocaten-generaal aanstellen om de rechters te ondersteunen bij hun werk.
Verhoogde transparantie
Een andere belangrijke verandering die de verordening met zich meebrengt, is de versterking van de transparantie binnen de gerechtelijke procedures. In het kader van de nieuwe regels zullen de schriftelijke stukken die partijen indienen bij het Hof, in principe openbaar worden gemaakt via de website van het HvJ-EU, tenzij een partij hier uitdrukkelijk bezwaar tegen maakt. Dit vergroot de openheid en versterkt het vertrouwen van zowel burgers als lidstaten in het Europese rechtssysteem.
Toekomstperspectief
Om de effectiviteit van deze hervormingen te monitoren, zal het Hof van Justitie tegen 2028 een verslag publiceren waarin het de impact van de veranderingen evalueert. Dit zal helpen om te bepalen of de hervormingen de gewenste resultaten hebben opgeleverd en of verdere aanpassingen nodig zijn. Met deze hervorming zet men in ieder geval een nieuwe stap richting een efficiënter en transparanter rechtssysteem, waarmee het Hof nog beter in staat zal zijn om de naleving en eenheid van het Europese recht te waarborgen. Dit is niet alleen een winst voor de Europese instellingen, maar ook voor de burgers en bedrijven die rekenen op een eerlijke en snelle rechtsbedeling.
