De tsunami van 11 maart 2011 veroorzaakte een zogenoemd loss-of-coolant accident in de kerncentrale van Fukushima. Sinds die ramp werden er meer dan 100.000 mensen uit het gebied geëvacueerd. De milieugevolgen waren, net zoals de economische en politieke gevolgen, niet te overzien. De internationale gemeenschap reageerde geschokt en vele landen gingen hun capaciteit aan kerncentrales sneller afbouwen.
In het zogenoemde Fukushima-protocol werd er bovendien een uitgebreide aansprakelijkheid opgenomen voor de exploitanten van nucleaire installaties. Die aansprakelijkheid is echter nog niet in werking getreden en is nu opnieuw uitgesteld.
Uitgebreide aansprakelijkheid voor exploitanten van nucleaire installaties
Het Fukushima-protocol legt een uitgebreide aansprakelijkheidstermijn op van dertig jaar voor wat betreft de lichamelijke letsels ten gevolge van een kernongeval. Materiële letsels vallen dus niet onder deze uitgebreide aansprakelijkheid. Voorheen bedroeg die aansprakelijkheidstermijn slechts tien jaar.
Ook wat de maximale aansprakelijkheid betreft, trekt het Fukushima-protocol het bedrag op tot 1,2 miljard euro voor kerncentrales met een hoog risico. Voor nucleaire installaties en nucleair vervoer met een laag risico, is de aansprakelijkheid echter wel gewoon beperkt tot 297 miljoen euro.
Uitstel door de Italianen
De wet op de nucleaire aansprakelijkheid voorzag de mogelijkheid om de aansprakelijkheid voor lichamelijke letsels uit te stellen tot het Fukushima-protocol op internationaal of Europees vlak in werking is getreden. Normaal had het protocol binnen de Europese Unie eigenlijk al in 2018 in werking moeten treden, maar Italië had de bekrachtigingsnota nog niet rond. De toenmalige regering Michel I koos er dan voor om de inwerkingtreding uit te stellen tot 1 januari 2019. Nu blijkt Italië ook die deadline niet te halen, waardoor de nieuwe regeling met betrekking tot de verlengde aansprakelijkheid wordt uitgesteld tot 1 januari 2020.
Wie is in de tussentijd aansprakelijk voor lichamelijke letsels na een kernongeval?
In de tussentijd blijft de bestaande regelgeving gelden. Voor lichamelijke letsels die zich binnen een termijn van tien jaar na de kernramp voordien, is de exploitant aansprakelijk. Lichamelijke letsels die zich binnen een termijn van tien tot dertig jaar na het kernongeval voordoen, zijn dan weer ten laste van de federale staat. Gelukkig doen en deden kernongevallen zich niet vaak voor.
Lees ook: Binnenkort jodiumtabletten voor iedereen?
Welke exploitanten zijn er in België?
In België zijn er tien exploitanten van kerncentrales actief. Slechts één van hen is een exploitant met een hoog risico, waarop de verhoogde aansprakelijkheid ten bedrage van 1,2 miljard euro van toepassing is. De verschillende exploitanten zijn hieronder weergegeven.
| Exploitant | Categorisering | Extra info |
| ENGIE Electrabel | Exploitant met een hoog risico | Energieleverancier met twee kerncentrales: Doel & Tihange; |
| Belgonucléaire | Exploitant met een laag risico | Voormalige producent van MOX (mengsel van plutonium- en uraniumoxide) voor nucleaire centrales. Wordt ontmanteld; |
| Belgoprocess | Exploitant met een laag risico | Beheerder van radioactieve stoffen, ontmanteling van nucleaire installaties en behoud en ontwikkeling van kennis en kunde, ook voor de medische sector; |
| Europese Commissie | Exploitant met een laag risico | Joint Research Centre te Geel, waar men onderzoek doet naar vreedzame toepassingen van radioactiviteit; |
| Nationaal Instituut voor Risico-elementen of NIRAS | Exploitant met een laag risico | Beheerder van radioactief afval afkomstig uit kerncentrales, geneeskundige-, industriële- en landbouwtoepassingen; |
| SCK | Exploitant met een laag risico | Nucleair onderzoekscentrum te Mol en dit voor vreedzame toepassingen van radioactiviteit; |
| FBFC International | Exploitant met een laag risico | Voormalig producent van brandstofelementen voor kerncentrales, in ontmanteling. |
| STSI Belgium | Vervoerder van nucleaire stoffen met een laag risico | |
| Transnubel | Vervoerder van nucleaire stoffen met een laag risico | |
| Transrad | Vervoerder van nucleaire stoffen met een laag risico |
