De Kamercommissie heeft maandag één miljard vrijgemaakt via een amendement op het wetsontwerp dat de zogenaamde voorlopige twaalfden regelt. Hieronder lees je waarom een regering in lopende zaken rekening moet houden met die voorlopige twaalfden, waarom zo’n amendement nodig was en waarom we maar beter werk maken van een volwaardige regering.
Regering in lopende zaken
Normaal bestaat er een evenwicht tussen de wetgevende en de uitvoerende macht (de regering). Maar wanneer een regering ontslag neemt of het parlement wordt ontbonden, valt het evenwicht weg. Daarom aanvaardt men pas het ontslag van de regering wanneer er al een nieuwe regering is gevormd. In de tussentijd is een regering ontslagnemend, wat we dus een regering in lopende zaken noemen. Omdat die regering aan de macht blijft en niet langer aan de controle van de wetgevende macht onderworpen is (de wetgevende macht kan de regering niet langer ontslaan maar moet wachten tot er een nieuwe regering is gevormd), worden de bevoegdheden van een regering in lopende zaken beperkt.
Beperkte bevoegdheden van de regering in lopende zaken
Een regering in lopende zaken mag in principe enkel het dagelijks bestuur waarnemen, zoals de uitvoering van beslissingen die al genomen zijn, maar mag geen belangrijke nieuwe besluiten nemen. Over regeringszaken mag de regering in lopende zaken niet beslissen. Dit zijn beslissingen die van zodanig algemeen politiek belang zijn dat zij enkel kunnen worden genomen met steun van de meerderheid in de Kamer.
Wanneer het gaat om beslissingen die niet onder het dagelijks bestuur vallen, maar die ook geen regeringshandelingen zijn (niet van algemeen politiek belang), kan de regering in lopende zaken ze enkel nemen wanneer er aan drie voorwaarden is voldaan:
- De procedure moet voor de periode van lopende zaken al zijn opgestart;
- De procedure mag niet overhaast gevoerd zijn om ze nog voor de periode van lopende zaken te starten;
- De eindbeslissing mag geen belangrijke en nieuwe beleidskeuze inhouden.
Ten slotte mag een regering in lopende zaken ook dringende ingrepen doen. Het gaat om ingrepen die nodig zijn omdat het anders schade zou berokkenen aan het land. In het kader van de coronacrisis, de Brexit of een terreuraanslag zijn de mogelijkheden van een regering in lopende zaken dan ook uitgebreider.
Wat de bevoegdheden van de regering in lopende zaken zijn, staat nergens in de wet geregeld. Wel wordt het gezien als een grondwettelijke gewoonte die onder de bevoegdheid van de Raad van State valt. De Raad van State kan beslissingen van de regering van lopende zaken dan ook vernietigen als ze te ver zouden gaan.
Systeem van voorlopige twaalfden
Enerzijds is het niet de bedoeling dat een regering in lopende zaken grote financiële beslissingen kan nemen, daarvoor is de controle van de wetgevende macht noodzakelijk. Anderzijds moet het ook de rekeningen kunnen betalen en ervoor zorgen dat het land blijft draaien.
Daarom is er het systeem van de voorlopige twaalfden. Dit staat de regering toe om elke maand van het volgend jaar één twaalfde van de begroting van het vorige jaar uit te geven. Hierdoor kan het de facturen en de lonen nog gewoon betalen. In het kader van de coronacrisis volstaat het natuurlijk niet om zich hier budgettair te beperken. Net daarom is het nodig dat de Kamercommissie Financiën ingrijpt en extra budget vrijmaakt voor de coronacrisis. Dat heeft het nu inderdaad gedaan.
Het toont wel aan dat een regering in lopende zaken steeds aan handen en voeten gebonden is, zeker nu het ook zelf geen meerderheid in de Kamer heeft. Net daarom is het beter dat we een noodregering krijgen die alle bevoegdheden snel en efficiënt kan uitvoeren zonder tegen budgettaire beperkingen aan te lopen of zich af te vragen of het gaat om maatregelen die binnen haar dringende bevoegdheden vallen. Ook het regeren met volmachten is een beter idee dan het zich louter beroepen op de hoogdringendheid. Het zou maar moeten gebeuren dat een van de verregaande coronamaatregelen uiteindelijk wordt vernietigd omdat het niet helemaal past binnen de dringende bevoegdheden van de regering in lopende zaken.
