Zorgverleners dienen hun aansprakelijkheid goed te verzekeren. Wanneer ze een fout maken, heeft dit vaak grote gevolgen voor het leven van de patiënt en de nabestaanden. Grote schadeclaims zijn niet ongewoon. Dit is niet alleen het geval als een zorgverlener bij een ingreep een fout maakt, maar ook als hij een foutieve diagnose stelt of net geen diagnose stelt. Toch wil dit niet zeggen dat de zorgverlener dan altijd aansprakelijk is. Een uitspraak van het hof van beroep op 27 februari 2020 illustreert het een en ander.
Aansprakelijkheid van de zorgverlener
Een zorgverlener kan aansprakelijk zijn als hij een medische fout maakt waarbij de patiënt schade heeft opgelopen. Hiervoor kan de patiënt altijd een procedure opstarten bij de burgerlijke rechtbank. De patiënt moet dan een fout bewijzen. Een zorgverlener heeft geen resultaatsverbintenis, maar een inspanningsverbintenis. Hij hoeft niet te garanderen dat hij iedere patiënt kan genezen, maar hij moet wel handelen zoals een andere, voorzichtige en toegewijde zorgverlener het in dezelfde omstandigheden zou hebben gedaan. Hij moet met andere woorden de inspanning leveren die van een normale en zorgvuldige zorgverlener mag worden verwacht.
Aansprakelijkheid bij het missen van een diagnose
Op basis van de bovenstaande regels kan een zorgverlener aansprakelijk zijn als hij een diagnose mist die een andere, normale en zorgvuldige zorgverlener wel zou hebben gesteld. Ook hier heeft een zorgverlener echter geen resultaatsverbintenis. Dit bewijst een recente zaak waarbij een gynaecoloog een diagnose heeft gemist.
Tegen alle verwachtingen in was een kindje toen geboren met spina bifida. Spina bifida of een ‘open rug’ is een ontwikkelingsstoornis van de wervelkolom en het ruggenmerg. Het gaat om een neuralebuisdefect, waarbij de ruggenwervels rondom het ruggenmerg niet goed sluiten. Dit kan gepaard gaan met andere aandoeningen, zoals een klompvoetje, misvorming van de kleine hersenen of een waterhoofdje. De ontwikkelingsstoornis ontstaat al tijdens de eerste weken van de zwangerschap en kan relatief vroeg worden vastgesteld, wat hier niet gebeurde.
Gynaecoloog houdt geen beeldmateriaal en verslagen bij
De ouders verweten de gynaecoloog dat hij het een en ander niet heeft vastgesteld. Volgens de ouders heeft de gynaecoloog het bovendien nagelaten om beeldmateriaal en gedetailleerde verslagen bij te houden van zijn onderzoeken, terwijl dit nochtans wordt voorgeschreven door de richtlijnen die door de VVOG (Vlaamse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie) worden opgesteld.
Het hof van beroep sprak zich op 27 februari 2020 in de eerste plaats uit over deze VVOG-richtlijnen. Volgens het hof zijn deze richtlijnen nooit door de beroepsvereniging goedgekeurd en is het dus geen na te leven norm, maar louter een op termijn na te streven doel. Volgens het hof van beroep is het louter niet-naleven van deze richtlijn op zichzelf dus geen fout.
Het hof van beroep benadrukt dat er vooral rekening moeten worden gehouden met gangbare praktijken die ten tijde van de zwangerschap door andere, normale en zorgvuldige gynaecologen werden aangehouden. Volgden zij deze richtlijnen op het moment van de zwangerschap al na? Uit analyse blijkt echter dat er bij andere gynaecologen geen gangbare praktijk is om systematisch beeldmateriaal op te slaan of aparte echoverslagen te maken, waardoor dit de gynaecoloog niet kan worden verweten.
Diagnose had kunnen worden gesteld via de beeldopnames
De gerechtsdeskundige heeft de dvd-opnames van de echografische onderzoeken talloze keren retrospectief bekeken, specifiek met het oog op het opmerken van een lemon sign. Dit is een heel specifieke misvorming die bij 90 tot 98% van de foetussen met spina bifida kan worden vastgesteld en die ervoor kan zorgen dat de diagnose al heel vroeg wordt gesteld. Uiteindelijk concludeerde de gerechtsdeskundige dat een lemon sign wel degelijk op de beelden zichtbaar was. De gynaecoloog had het kunnen opmerken.
Volgens het hof van beroep wil dit echter nog niet zeggen dat een normale en zorgvuldige gynaecoloog het lemon sign ook had moeten opmerken. Een gynaecoloog bekijkt de beelden niet talloze keren opnieuw en moet op veel meer zaken letten, in tegenstelling tot een gerechtsdeskundige bekijkt hij de beelden niet talloze keren opnieuw met het oog op het opmerken van een specifieke misvorming. Uiteindelijk concludeerde het hof van beroep dan ook dat de gynaecoloog geen fout heeft gemaakt en dus niet aansprakelijk is.
