Eerder berichtten we al over de problematiek van zogenaamde loot boxes in games. Het gaat om virtuele dozen of verpakkingen waar zich premium items in bevinden, zonder dat je vooraf weet wat zich in zo’n box bevindt. Vaak moet zo’n loot box ook met echt geld aangekocht worden. Minister van Justitie, Koen Geens, pleitte dan ook voor een verbod voor minderjarigen: een loot box vertoont een gokelement en is schadelijk voor die doelgroep. Nu heeft ook de Kansspelcommissie zijn onderzoeksrapport vrijgegeven. De Kansspelcommissie deed onderzoek naar vier spellen: Overwatch, Star Wars Battlefront II, FIFA18 en Counter-Strike: Global Offensive.
De constitutieve elementen van een kansspel
Om te kunnen spreken van een kansspel moet voldaan zijn aan de constitutieve elementen zoals de Kansspelwet ze voorschrijft. Zo moet het gaan om een spel, moet er een ingebrachte inzet zijn van om het even welke aard, moet er sprake kunnen zijn van een verlies en een winst en moet het toevalelement aanwezig zijn.
Is er voldaan aan bovenstaande elementen, dan spreken we van een kansspel. In dat geval is het principieel verboden om het spel te exploiteren zonder voorafgaande vergunning van de Kansspelcommissie. In het onderzoeksrapport verduidelijkt diezelfde commissie eveneens dat het feit dat de loot box geen noodzakelijke voorwaarde is tot deelname aan het spel, niet uitsluit dat het om een kansspel kan gaan.
Op basis van die constitutieve elementen onderwierp de Kansspelcommissie de vier genoemde games aan een analyse.
Overwatch
Spelelement: zowel aanwezig op het niveau van het spel als op het niveau van de lootbox. Er is sprake van een spelelement;
Inzet: Er kan rechtstreeks een loot box gekocht worden zonder inzet van een in-game-currency. Er is sprake van een inzet;
Kans op winst en verlies: nadrukkelijk aanwezig;
Toevalelement: aanwezig door het gebruik van een (subjectieve) toevalsgenerator;
Conclusie: de loot box voldoet aan de definitie van een kansspel. Er is voldaan aan de vier constitutieve voorwaarden.
Star Wars Battlefront II
Spelelement: zowel aanwezig op het niveau van het spel als op het niveau van de lootbox;
Inzet: Het is niet langer mogelijk om met echt geld virtuele munten aan te kopen om zo een loot box aan te schaffen. Enkel in de bèta-fase was dat het geval. Indien men enkel game-play currency kan gebruiken voor de aankoop van een loot box én men game-play currency niet kan aankopen met echt geld, is er geen sprake van een inzet in de zin van de Kansspelwet;
Kans op winst en verlies: nadrukkelijk aanwezig;
Toevalelement: aanwezig door het gebruik van een (subjectieve) toevalsgenerator;
Conclusie: de loot box voldoet hier niet aan de definitie van een kansspel omdat er geen in geld waardeerbare inzet aanwezig is.
FIFA 18
Spelelement: zowel aanwezig op het niveau van het spel als op het niveau van de lootbox. Er is sprake van een spelelement;
Inzet: Het onderzoek wees uit dat het mogelijk is om met echt geld virtuele munten aan te kopen om zo een loot box aan te schaffen. Er is sprake van een inzet;
Kans op winst en verlies: nadrukkelijk aanwezig;
Toevalelement: aanwezig door het gebruik van een (subjectieve) toevalsgenerator;
Conclusie: de betalende loot box voldoet aan de definitie van een kansspel. Er is voldaan aan de vier constitutieve voorwaarden.
Counter-Strike: Global Offensive
Spelelement: zowel aanwezig op het niveau van het spel als op het niveau van de lootbox. Er is sprake van een spelelement;
Inzet: Er kan rechtstreeks een loot box gekocht worden zonder inzet van een in-game-currency. Er is sprake van een inzet. Hier is zelfs sprake van een verdoken inzet aangezien de speler enkel de aangekochte loot box kan gebruiken door een bijkomende sleutel aan te schaffen. De Kansspelcommissie spreekt daarom eveneens van misleiding;
Kans op winst en verlies: nadrukkelijk aanwezig;
Toevalelement: aanwezig door het gebruik van een (subjectieve) toevalsgenerator;
Conclusie: de betalende loot box voldoet aan de definitie van een kansspel. Er is voldaan aan de vier constitutieve voorwaarden.
Gevolgen voor de drie spellen
De Kansspelcommissie haalt aan dat de onderzochte spellen Overwatch, FIFA 18 en Counter-Strike: Global Offensive beantwoorden aan de definitie van een kansspel, terwijl dat verboden is door de Kansspelwet. De Kansspelcommissie haalt eveneens aan dat ze niet onder de uitzonderingsgronden kunnen vallen (bv. sociaal of liefdadig doel), gelet op: “de grootschalige, permanente exploitatie van deze videsopellen door private bedrijven die louter geldgewin voor ogen hebben”.
Het onderzoeksrapport haalt aan dat de genoemde spellen strafrechtelijk kunnen worden aangepakt. Zo zullen de betalende loot boxen verwijderd moeten worden om te voldoen aan de Belgische wetgeving. Indien de videospellen niet worden aangepast, riskeren de actieve exploitanten een gevangenisstraf tot vijf jaar en boetes die oplopen tot 800.000 euro. Bovendien kunnen die straffen verdubbeld worden bij overtredingen ten aanzien van minderjarigen.
Eveneens haalt het onderzoeksrapport aan dat niet alleen de spelfabrikanten maar ook de bedrijven die de licenties afleveren geconfronteerd moeten worden met hun aandeel in de exploitatie van illegale kansspelen. Het onderzoeksrapport noemt hierbij de internationale voetbalbond FIFA en Disney nadrukkelijk bij naam.
