Er zijn twee manieren waarop je een testament kan maken. Zo kan je zelf een testament schrijven of kan je een testament laten maken door de notaris. Een testament laten maken door de notaris is destijds ingevoerd omdat veel mensen niet konden lezen of schrijven. De dag van vandaag zullen we vooral een testament laten maken omdat het erfrecht zoveel complexer is geworden. Daarom past de wetgever artikel 972 van het Burgerlijk Wetboek aan.
Eigenhandig testament
Je bent niet verplicht om een authentiek testament te laten opmaken en je kan perfect zelf een testament maken. We noemen dit een “eigenhandig testament“. Daarbij gelden er wel strenge geldigheidsvoorwaarden.
In de eerste plaats moet een eigenhandig testament ook echt eigenhandig zijn. Dat wil zeggen dat je het met je eigen hand geschreven hebt en dat het niet getypt is. Op die manier kan men zo nodig achteraf nog een handschriftonderzoek uitvoeren om na te gaan of het eigenhandig testament wel echt van jou is.
Daarnaast moet het eigenhandig testament altijd de datum en naam bevatten. Vooral die datum is belangrijk omdat een testament “de laatste wilsbeschikking” is. Bij verschillende documenten is de datum dus bepalend, maar zonder datum is een testament in ieder geval ongeldig. Vermeld daarom altijd dag, maand en jaar, liefst ook voluit geschreven.
Vervolgens moet het testament je handtekening bevatten.
Tot slot is een eigenhandig testament ook steeds persoonlijk. Dat wil zeggen dat je niet samen met je partner één testament voor jullie allebei kunt opstellen. Hetgeen door het eigenhandig aspect sowieso al onmogelijk is.
Daarnaast zijn er nog een aantal zaken waar je rekening mee moet houden als je een eigenhandig testament maakt. Lees daarvoor zeker even het eerder artikel met tips voor het eigenhandig testament.
Een authentiek testament laten maken
Omdat je een testament eigenhandig moet maken, kan je in principe geen testament laten maken. Een testament laten opmaken door een goede vriend kan niet en een testament laten maken door een kind kan evenmin. Je kan zelfs geen testament laten opmaken door je advocaat. Hierop werd door de wetgever één uitzondering voorzien: je kan wel een testament laten opmaken door de notaris.
Deze uitzondering was er aanvankelijk voor hen die niet konden lezen of schrijven. Je kan je wel inbeelden dat vroeger veel mensen hun testament lieten maken door de notaris. Toch laten tot op heden nog steeds veel mensen hun authentiek testament door de notaris opstellen. En dat heeft natuurlijk te maken met de juridische complexiteit: het erfrecht is vandaag veel ingewikkelder dan vroeger.
Authentiek testament laten opmaken: huidige regeling
Om zeker te zijn dat een notaris niet zou sjoemelen met de laatste wilsbeschikking van een erflater die niet kan lezen, is het verplicht dat de erflater zijn testament aan de notaris voorleest. Eigenlijk kan je een testament laten maken best wel letterlijk nemen: de rol van de notaris is beperkt tot die van een transcribent die letterlijk de laatste wil neerschrijft. Om helemaal zeker te zijn dat de notaris ook echt eerlijk is, moet er bovendien ook een tweede notaris aanwezig zijn of kan de tweede notaris worden vervangen door twee getuigen. Zij moeten nadien allemaal meeondertekenen.
In de praktijk gaat het er natuurlijk niet zo aan toe. Vaak wordt er vooraf overlegd met de notaris en wordt er vervolgens door de notaris een nota opgesteld. Die nota wordt dan door de erflater overgelezen en de notaris “transcribeert”.
Vanaf 1 september: nieuwe regeling bij authentiek testament laten opmaken
De oude regeling is eigenlijk niet meer van deze tijd. Het was vooral opgesteld voor een verleden waar het merendeel van de mensen niet kon lezen en schrijven, maar nu trekt men eerder naar de notaris voor juridisch advies. En dan zou de rol van de notaris beperkt zijn tot transcriberen.
Dankzij het opstellen van een nota hebben notarissen dat slim opgelost, maar het blijft toch een vreemde regeling die niet alleen onnodig veel werk oplevert, maar soms ook gewoon niet werkt. Zo kunnen mensen met spraakproblemen of personen die de taal niet machtig zijn niet door de notaris een authentiek testament laten opmaken. Daarom maakt de wetgever met ingang van 1 september 2020 komaf met deze regeling.
Vanaf dan kan je een authentiek testament laten opmaken door de notaris zonder dat je het zelf hoeft te dicteren. De notaris moet dan eerst even overleggen en je uitdrukkelijke wil nagaan. Daarop stelt de notaris het authentiek testament op in de juiste juridische bewoordingen. Dit wordt vervolgens door de notaris voorgelezen en de erflater, waarvan wordt verondersteld dat deze kan lezen, kan het nog eens nalezen en eventueel ondertekenen. Dankzij de twee getuigen of de tweede notaris blijft de veruitwendiging van de laatste wil gewoon gegarandeerd.
