Recent schreven we nog dat metissenkinderen, slachtoffers van Belgische wanpraktijken in de koloniale periode, geen recht hebben op een schadevergoeding. Deze metissenkinderen zijn kinderen van Belgische mannen en Congolese moeders. De kinderen werden vaak van hun moeders afgenomen en naar Belgische weeshuizen gebracht, waar ze een passende opvoeding kregen. Dat kwam omdat de Belgische staat relaties tussen koloniale mannen en Afrikaanse vrouwen afkeurde. Het vond dat Afrikaanse moeders geen deels Europees kind kunnen opvoeden.
Ontbrekende geboorteakten zorgen voor veel problemen
In de praktijk leveren de gebeurtenissen deze kinderen al tientallen jaren problemen op. Deze kinderen beschikten namelijk vaak niet over een geboorteakte. De door de koloniale administratie afgeleverde geboorteakten werden in België niet aanvaard. Er werden ook opzettelijk akten vervalst. Veel van deze kinderen hadden niet eens de Belgische nationaliteit, terwijl ze ook in hun land van afkomst niet als burger werden erkend. Zonder geboorteakte en nationaliteitsbewijs stapelen de administratieve en praktische problemen zich op.
Een extra probleem is dat de ambtenaar van de burgerlijke stand wel een geboorteakte kan opmaken bij een pasgeboren kind en een uittreksel van zo’n akte kan toekennen, maar dat het niet later nog een geboorteakte kan opstellen. Bijvoorbeeld als er geen akte is of deze verloren is gegaan. De familierechtbank kan dat wel. In principe dienen de kinderen dan ook zelf naar de rechtbank te stappen om een akte te bekomen of te laten vervangen. Ze moeten daar ook zelf kosten voor maken en dat terwijl niet zij verantwoordelijk zijn voor het ontbreken van de akte.
Omzendbrief moet het probleem van de ontbrekende geboorteakten verhelpen
De afgelopen jaren is het besef gekomen dat de Belgische staat ook verantwoordelijk is voor het hele gebeuren en dat het de plicht heeft om een oplossing te vinden voor deze mensen. In 2018 gaf het parlement de regering de opdracht om de overblijvende problemen in verband met de akten op te lossen. Dat is dan ook wat minister van Justitie Vincent Van Quickenborne heeft gedaan. Op 10 februari keurde het College van procureurs-generaal een omzendbrief dat het probleem van de geboorteaktes definitief moet verhelpen.
In de omzendbrief combineert men de artikelen 26 Burgerlijk Wetboek en 35 Burgerlijk wetboek met het artikel 138bis Gerechtelijk Wetboek. Zo kan men tot een oplossing komen, zonder dat er een wetswijziging voor nodig is. Het artikel 138bis Gerechtelijk Wetboekvoorziet in de mogelijkheid dat het openbaar ministerie ambtshalve tussenkomt als de openbare orde dat vergt. Door de vernietiging of het ontbreken van de geboorteakte onder de verantwoordelijkheid van de koloniale macht als een zaak van openbare orde te beschouwen, kan het openbaar ministerie dus zelf ingrijpen. Hierdoor kan het openbaar ministerie zelf de zaak aan de familierechtbank voorleggen, met de vraag om een geboorteakte te maken. De metissenkinderen dienen dus zelf geen actie te ondernemen of kosten te maken.
De Belgische staat is verantwoordelijk voor het ontbreken van de geboorteakten. De Belgische Staat moet het oplossen. We hebben nu een nieuwe oplossing uitgewerkt waarbij de Belgische staat via de parketten zijn verantwoordelijkheid neemt om mensen te voorzien in ontbrekende geboorteakten.” (Minister van Justitie Vincent Van Quickenborne)
In de praktijk zullen de metissenkinderen zich bij de gemeente moeten aanmelden. Als de gemeente vaststelt dat er geen geboorteakte is, zal de gemeente dit melden aan het openbaar ministerie. Het openbaar ministerie zal vervolgens de zaak voor de familierechtbank brengen, zonder dat de metissenkinderen dat moeten doen of kosten moeten maken. De familierechtbank zal nadien voor een nieuwe geboorteakte zorgen.
