Vorige week boog de raadkamer zich over de vraag welke verdachten van de aanslagen in Brussel en Zaventem zullen worden doorverwezen. Enkele verdachten zullen naar de correctionele rechtbank worden verwezen. Het gaat om verdachten met een beperkte betrokkenheid. Ze stelden bijvoorbeeld hun appartement ter beschikking of ruimden nadien bewijsmaterialen op. De verdachten met een rechtstreekse betrokkenheid worden voor het Hof van Assisen gebracht, waar een jury over de schuldvraag moet oordelen. Dit belooft een monsterproces te worden waar de klassieke gerechtsgebouwen niet voor zijn aangepast. Daarom wordt er een beroep gedaan op het vroegere NAVO-hoofdkwartier in Elsene.
Justitiepaleis is niet geschikt voor monsterprocessen
Het monsterproces naar aanleiding van de aanslagen van 22 maart 2016 op de luchthaven van Zaventem en het metrostation Maalbeek is ongezien en zal niet kunnen plaatsvinden in het Justitiepaleis van Brussel. In de eerste plaats zijn er de hoge veiligheidsrisico’s die het met zich meebrengt, waardoor er draconische veiligheidsmaatregelen nodig zijn. Bovendien zijn er ook veel slachtoffers en nabestaanden. Zo zouden er meer dan 800 betrokken partijen bij het proces aanwezig zijn, die natuurlijk ook nog een legertje advocaten en toeschouwers meebrengen. Daarnaast zal ook de (internationale) pers in groten getale aanwezig zijn. De klassieke gebouwen kunnen dit simpelweg niet aan, terwijl het ook qua mobiliteit uitdagingen met zich meebrengt. Ook zou het assisenproces tot 6 maanden lang kunnen duren, wat een gigantische impact zal hebben op andere zaken die moeten worden uitgesteld.
Vroeger NAVO-hoofdkwartier voor monsterprocessen
De vorige regering had al beslist dat hiervoor het voormalige NAVO-hoofdkwartier in Evere zou worden gebruikt. Het NAVO-hoofdkwartier is sinds 1967 in Brussel gelegen en huisvest onder andere de internationale militaire generale staf. In 2017 verhuisde de NAVO echter naar een ander, moderner gebouw en sindsdien staat het voormalige hoofdkwartier leeg.
Om het proces plaats te kunnen laten vinden in het voormalige NAVO-hoofdkwartier, heeft de NAVO het gebouw opnieuw aan België overgedragen. Het staat nu onder de bevoegdheid van de FOD Justitie die het de naam Justitia heeft gegeven. Het plan is om het gebouw volledig om te bouwen voor dit proces. Nadien zou het gebouw ook voor andere monsterprocessen kunnen worden gebruikt.
Noodordonnantie voor noodzakelijke verbouwingswerken
Om dit mogelijk te maken, heeft de Brusselse overheid nu een noodordonnantie gestemd die de FOD Justitie uitzonderlijk vrijstelt van vergunningen voor het herinrichten van het gebouw. Op die manier kan het gebouw snel worden klaargestoomd.
Hierdoor zal de FOD Justitie bij het herinrichten van de gebouwen geen rekening moeten houden met omgevingsvergunningen, zal het de openbaarmakingsregels niet moeten respecteren en heeft het geen advies nodig van de gemeente, de gemachtigde ambtenaar en de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen.
Daarnaast krijgt de FOD Justitie de toestemming om met dezelfde vrijheid nieuwe constructies op het terrein te plaatsen. Hieraan zijn wel voorwaarden verbonden. Zo mag het bodemreliëf niet worden gewijzigd, moet het eenvoudig demonteerbaar zijn, alleen de bestaande parkeerplaatsen mogen worden gebruikt enzovoort.
Volgens de Brusselse regering valt dit alles ook niet onder de Europese project-MER-richtlijn die onder andere een milieueffectbeoordeling verplicht. Dit omdat deze werken “worden vrijgesteld om een antwoord te bieden op een civiele noodsituatie”. Het is inderdaad zo dat artikel 1, lid 3 van de Richtlijn hiervoor in zo’n uitzondering voorziet.
