In onze geglobaliseerde wereld vindt vervoer steeds vaker grensoverschrijdend plaats. Mensen reizen dagelijks de landsgrenzen over voor hun werk, vakantie of familiebezoek. Zeker met de open grenzen gaat dat erg vlot. Hoewel dit gemak tal van voordelen biedt, brengt het ook risico’s met zich mee. Al van oudsher is het een tactiek van criminelen en terroristen: hun voorbereidingen treffen in het ene land en toeslaan in het andere land. Om vervolgens te vluchten naar nog een ander land. Om deze risico’s te beheersen, is de verwerking van passagiersgegevens essentieel. Dit helpt bij het voorkomen, detecteren en bestrijden van terroristische misdrijven en ernstige criminaliteit. De recente wet van 16 mei 2024, die de bestaande wetgeving uit 2016 aanpast, biedt een juridisch kader voor het veilig en efficiënt verwerken van deze passagiersgegevens.
Verzameling persoonsgegevens bij internationaal vervoer
De Wet van 16 mei 2024 tot wijziging van de wet van 25 december 2016 betreffende de verwerking van passagiersgegevens (BS 5 juli 2024) specificeert duidelijk welke persoonsgegevens mogen worden verzameld in het kader van internationaal vervoer. Deze gegevens zijn essentieel om een duidelijk en volledig beeld te krijgen van de reizigers. Het gaat onder andere om:
- Reisdocumentgegevens: soort, nummer, land van afgifte en vervaldatum van het reisdocument.
- Persoonlijke gegevens: nationaliteit, familienaam, voornaam, geslacht en geboortedatum van de passagier.
- Reisinformatie: naam van de vervoerder of reisoperator, vervoersnummer, datum, tijdstip en plaats van vertrek en aankomst.
- Zitplaatsnummer: om exact te weten waar iemand zich in het voertuig bevond.
- Bagagegegevens: aantal, gewicht en identificatie van de bagage.
- Grensdoorlaatpost: de plaats van binnenkomst op het nationale grondgebied.
Deze gegevens bieden de autoriteiten de nodige informatie om potentiële dreigingen tijdig te identificeren en aan te pakken.
Verstrekken van persoonsgegevens bij internationaal vervoer
De verzamelde passagiersgegevens worden niet willekeurig gedeeld, maar uitsluitend verstrekt aan bevoegde instanties die een met redenen omkleed verzoek indienen. Dit verzoek moet onderbouwen waarom de gegevens nodig zijn, welk strafbaar feit hiermee in verband staat en welke omstandigheden het verzoek rechtvaardigen. Daarnaast moet een onafhankelijke en onpartijdige instantie het verzoek goedkeuren. In dringende gevallen is er een versnelde procedure mogelijk, maar zonder goedkeuring moeten de gegevens onmiddellijk worden gewist. Dit zorgt voor een goede balans tussen maatschappelijke veiligheid en privacybescherming.
De rol van de procureur en de inlichtingen- en veiligheidsdiensten
De procureur des Konings speelt een cruciale rol bij het vorderen van passagiersgegevens. Hij kan, na goedkeuring van de onderzoeksrechter, de Passagiersinformatie-eenheid (PIE) opdragen om deze gegevens te verstrekken. In situaties van dringende noodzaak kan deze procedure worden versneld. Dit maakt het mogelijk om snel te reageren op acute dreigingen zonder bureaucratische vertraging.
Ook de inlichtingen- en veiligheidsdiensten hebben toegang tot passagiersgegevens, mits zij dit afdoende motiveren en er een voorafgaande controle plaatsvindt door de voorzitter van de Commissie. In geval van hoogdringendheid is ook hier een vereenvoudigde procedure van kracht. Deze diensten gebruiken de gegevens om hun wettelijke taken uit te voeren en de nationale veiligheid te waarborgen.
