Water is een schaars goed. Dat was altijd al zo, maar de klimaatverandering maakt het er allesbehalve eenvoudiger op. Er komt dan ook steeds meer wetgeving die tuinbouwbedrijven dwingt om slimmer om te gaan met irrigatiewater. Zowel op Europees als op Vlaams niveau zijn talloze regels ontwikkeld. De Europese Kaderrichtlijn Water heeft de Vlaamse regelgeving sterk beïnvloed. Het heeft onder andere veel invloed gehad op het vestigingsbeleid. Daarnaast focust men sterk op het beschermen van het oppervlakte- en grondwater. De Vlaamse overheid en met name het Departement Landbouw en Visserij hebben de laatste jaren dan weer gefocust op het promoten van duurzaam watergebruik in de tuinbouwsector.
Hergebruiken van drainwater
In de eerste plaats adviseert het departement het opvangen van irrigatiewater dat niet door de gewassen is opgenomen. In dit zogeheten drainwater zijn nog voedingsstoffen aanwezig en het is dan ook nuttig om het water opnieuw te gebruiken. Enerzijds resulteert dit in een water- en grondstoffenbesparing, maar anderzijds voorkomt het dat meststoffen onnodig in het milieu terechtkomen. Zo draagt het hergebruiken van drainwater bij aan de Europese verwachtingen, waarbij de kwaliteit van de waterstromen centraal staat. Drainwater hergebruiken is voor alle tuinbouwbedrijven mogelijk, maar uiteraard is het hergebruiken van drainwater en het invoeren van een recirculatiesysteem gemakkelijker bij indoor growing. Er is dan sprake van een volledig gecontroleerde omgeving met een minimale verspilling. Daarover lees je verder meer.
In de tuinbouw kunnen verschillende recirculatiesystemen worden gebruikt. De keuze is grotendeels afhankelijk van de teelt en de teeltwijze. Over het algemeen bestaat een recirculatiesysteem uit een verzamelsysteem, een opslagbassin, een waterontsmetter, een meng- en bemestingsunit en een fertigatiesysteem. Uiteraard zijn ook substraatmatten of een ander teeltsysteem nodig. Houd er rekening mee dat er bij het hergebruik van drainwater kwaliteitseisen gelden, net als bij andere (alternatieve) waterbronnen. Op de website van het Departement Landbouw en Visserij vind je hier meer informatie over.
Opslag en captatie van hemelwater
Hoewel de Vlaamse overheid sterk focust op de recirculatie, zijn de mogelijkheden daarvan zeker niet onbeperkt. Het risico is namelijk dat ballastzouten zich in het substraat ophopen. Daarom moet er veel aandacht worden geschonken aan de kwaliteit van het aan het drainwater toegevoegde water. Er wordt dan ook aangeraden om maximaal in te zetten op het gebruik van regenwater in plaats van grondwater, want regenwater bevat weinig tot geen ballastzouten.
Er zijn verschillende manieren waarop hemelwater kan worden opgeslagen, gaande van een open put over een foliebassin tot watersilo’s en ondergrondse reservoirs. Houd er hoe dan ook rekening mee dat er niet alleen wateropslagmogelijkheden dienen te zijn, maar dat er ook voldoende toevoerende dakoppervlakte aanwezig moet zijn. Horizontale dakoppervlakten kunnen dan ook maar beter gecorrigeerd worden, want anders gaat er veel regenwater door verdamping verloren.
Indoor farming: de oplossing van de toekomst
Bij indoor farming worden planten in beschermde ruimtes geteeld. Het voordeel hiervan is dat dit gebeurt in een omgeving die volledig is gecontroleerd en die 100% hygiënisch is, waarbij je niet langer afhankelijk bent van natuurlijk daglicht en klimatologische omstandigheden. Zeker nu klimaatveranderingen en extreme weersfenomenen om de hoek loeren, wordt dit voor steeds meer tuinbouwbedrijven een interessante piste. Dat ze tegelijkertijd het excessieve watergebruik en het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen terugdringen, is meer dan gewoon mooi meegenomen. Het staat bedrijven ten slotte toe om dichter bij steden te produceren en daarbij de verspilling en de transportkosten terug te dringen.
Wateraudit laten uitvoeren
Laat het duidelijk zijn: de mogelijke oplossingen verschillen per tuinbouwbedrijf en maatwerk is het devies. Daarom raadt het departement aan om een wateraudit te laten uitvoeren. Een wateraudit biedt inzicht in de waterstromen en zorgt ervoor dat je een volledig beeld krijgt van de omschakelingsmogelijkheden naar andere waterbronnen. Ook de waterbesparingsmogelijkheden en de kostenbesparing waarin dit resulteert, worden in kaart gebracht. Een wateraudit is bovendien erg waardevol voor tuinbouwbedrijven die een milieuvergunning aanvragen.
