Een geldbedrag op een mens kleven, dat kunnen we niet. Toch kunnen we in de juridische wereld indicaties vinden van de juridische waarde van het emotioneel verlies. We kijken uiteraard naar het aansprakelijkheidsrecht en de bijhorende schadevergoedingen. Welke waarde kleven we op het overlijden van vader, opa of dochterlief?
Indicatieve tabel
Net omdat het zo’n complexe materie is, gebruiken de rechtbanken vaak zogenaamde indicatieve tabellen. Zo’n indicatieve tabel is niet bindend maar eerder een richtlijn die in de praktijk een grote juridische waarde wordt toegekend (zie bijvoorbeeld: Pol. Namen 7 april 2011, EPC 2011, afl. 16, III.1.Namur, 27). Ook advocaten weten dat zo’n tabellen maar al te vaak gevolgd worden en houden er rekening mee bij het berekenen van hun schadeclaims. In zo’n indicatieve tabel kunnen we forfaitaire bedragen terugvinden voor bijvoorbeeld het niet beschikken over een wagen, maar komen ook moeilijkere thema’s zoals esthetische schade, pijnschade en morele schade, uitgebreid aan bod. Wij gingen even grasduinen doorheen zo’n indicatieve tabel.
Morele schade voor de nabestaande
De indicatieve tabel haalt aan dat de nabestaande, door het verlies van de affectieve band, emotionele schade oploopt. Die schade kan, net als alle andere schade, begroot worden in de schadeclaim. Toegegeven: in concreto valt die schade moeilijk te begroten en daarom wordt er dan ook gewerkt aan de hand van forfaitaire schadevergoedingen. Belangrijk om te weten: de rechter kan er nog steeds van afwijken en beslissen om al dan niet een hogere of lagere schadevergoeding toe te kennen.
Toch geven deze bedragen een idee van de juridische waarde van een mensenleven, althans door de ogen van de nabestaanden.
| Inwonend | Niet-inwonend | |
| Partner (gehuwd, samenwonend, samenlevingscontract) | EUR 12.500 | / |
| Ouder | EUR 12.500 / EUR 20.000 (enige overblijvende ouder) | EUR 5.000 |
| Kind | EUR 12.500 | EUR 5.000 |
| Broer/zus | EUR 2.500 | EUR 1.500 |
| Grootouder | EUR 2.500 | EUR 1.500 |
| Kleinkind | EUR 2.500 | EUR 1.500 |
Afwijkingen toegestaan
We haalden het eerder al aan: de rechter kan afwijken van de bedragen die in de indicatieve tabel worden weergegeven. Zo kan je bijvoorbeeld aantonen dat je een grotere affectieve band had en daardoor meer schade geleden had dan anderen in dezelfde situatie. Ook de praktische omstandigheden kunnen een rol spelen.
In de zaak De Gelder werden bijvoorbeeld schadevergoedingen toegekend die opliepen tot EUR 30.000. De gruwelijke manier waarop erg jonge kinderen gedood werden, hun zwakke situatie, de gruwelijke beelden die de ouders te zien kregen en het gevoel van onmacht, was dan ook groter dan bij een ouder wiens kind stierf in het noodlot van een verkeersongeval. Een hogere schadevergoeding was het logisch gevolg van een grotere emotionele schade.
Een ander voorbeeld vinden we bij een jonge vader die zijn echtgenote verliest in tragische omstandigheden, alleen met de kinderen achterblijft en onmetelijke pijn ervaart tijdens het bieden van troost aan zijn twee jonge kinderen. Ook hier kende de rechter een hogere vergoeding toe aan de overblijvende echtgenoot (EUR 25.000) (zie: Pol. Brussel, nr. 13A616, 24 maart 2017, EPC 2014, afl. 21).
Conclusie
Massale schadeclaims zoals we in pakweg de Verenigde Staten vaak zien, kennen we in België niet. De rechtspraak en rechtsleer geven dan ook veelvuldig aan dat niets de onmetelijke pijn kan goedmaken en dat de vergoeding, al was het maar als symbool van herstelrecht, dient om het verlies van een geliefde te helpen verwerken. Rijk zal je er niet van worden en nooit zal het voldoende zijn om de emotionele schade effectief weg te werken. Laat er geen misverstanden over bestaan: zelfs al was het bedrag het tiendubbele zou dat nog niet volstaan. Het is een louter symbool van het herstelrecht en een erkenning van de emotionele pijn. Een bedrag kleven op de emotionele schade na het verlies van mensenleven, dat kan ook de juridische wereld duidelijk niet zomaar.
