Het begluren of heimelijk fotograferen van naakte personen zorgde in het verleden voor ernstige discussies. Lange tijd was voyeurisme immers geen afzonderlijk misdrijf, laat staan het nemen van een foto van onder de rok. Strafrechtelijk diende men zich te beroepen op artikel 372 e.v. Sw. dat eigenlijk de aanranding van de eerbaarheid bestrafte. Sinds de wet van 1 februari 2016 werd voyeurisme echter ook zelf een misdrijf. Met een eigen straf. En dat staat te lezen in artikel 371/1 Sw. In datzelfde artikel maakt men overigens ook wraakporno strafbaar. Maar het nemen van een foto van onder de rok laat zich in de juridische praktijk veel moeilijker bestraffen.
Wat is voyeurisme?
Artikel 371/1, lid 1, 1° Sw. maakt van voyeurisme een strafbaar misdrijf. Men spreekt hier van voyeurisme indien het gaat om het heimelijk observeren, doen observeren of het maken of doen maken van een beeld- of geluidsopname van een ander persoon. Bovendien dient cumulatief aan een aantal voorwaarden te zijn voldaan:
- Het moet rechtstreeks gebeuren of door middel van een (technisch) hulpmiddel;
- Het moet gebeuren zonder de toestemming van die persoon of zonder het medeweten van die persoon;
- Die persoon moet ontbloot zijn of moet een expliciete seksuele daad stellen; en
- Die persoon had er in redelijkheid op mogen vertrouwen dat zijn persoonlijke levenssfeer niet zou worden geschonden.
Voyeurisme bestaat van zodra er begin van uitvoering is.
Voyeurisme strafbaar: gevangenisstraf tot 15(!) jaar
Voyeurisme wordt volgens het artikel 371/1, lid 1, inleidende zin bestraft met een gevangenisstraf van 6 maanden tot 5 jaar. Echter kan de straf ook oplopen indien er een minderjarige betrokken is. De leeftijd van de minderjarige op wie of met behulp van wie de feiten worden gepleegd, is dan bepalend:
- De minderjarige is geen volle 16 jaar oud: gevangenisstraf van 10 tot 15 jaar;
- De minderjarige is boven de volle leeftijd van 16 jaar: gevangenisstraf van 5 tot 10 jaar.
Ter verduidelijking geeft onderstaande tabel aan met welke strafmaat voyeurisme strafbaar is:
| Leeftijd slachtoffer | Leeftijd betrokkene met wiens behulp de feiten werden gepleegd | Voyeurisme strafbaar met |
| Jonger dan 16 jaar | Niet van toepassing | Gevangenisstraf van 10 tot 15 jaar |
| Jonger dan 16 jaar | Jonger dan 16 jaar | Gevangenisstraf van 10 tot 15 jaar |
| Jonger dan 16 jaar | 16 tot 18 jaar | Gevangenisstraf van 10 tot 15 jaar |
| Jonger dan 16 jaar | 18 jaar of ouder | Gevangenisstraf van 10 tot 15 jaar |
| 16 tot 18 jaar | Niet van toepassing | Gevangenisstraf van 5 tot 10 jaar |
| 16 tot 18 jaar | Jonger dan 16 jaar | Gevangenisstraf van 10 tot 15 jaar |
| 16 tot 18 jaar | 16 tot 18 jaar | Gevangenisstraf van 5 tot 10 jaar |
| 16 tot 18 jaar | 18 jaar of ouder | Gevangenisstraf van 5 tot 10 jaar |
| 18 jaar of ouder | Niet van toepassing | Gevangenisstraf van 6 maanden tot 5 jaar |
| 18 jaar of ouder | Jonger dan 16 jaar | Gevangenisstraf van 10 tot 15 jaar |
| 18 jaar of ouder | 16 tot 18 jaar | Gevangenisstraf van 5 tot 10 jaar |
| 18 jaar of ouder | 18 jaar of ouder | Gevangenisstraf van 6 maanden tot 5 jaar |
Is een foto van onder de rok als voyeurisme strafbaar?
Terwijl het artikel 371/1, lid 1, 1° Sw. de bestraffing van voyeurisme eenvoudiger heeft gemaakt, lijkt men bij het nemen van foto van onder de rok wel tegen problemen aan te lopen. Dat bewijst ook een recente uitspraak van 16 april 2019 door de correctionele rechtbank te Brugge.
Man neemt foto van onder de rok
In deze zaak had een man bij minderjarige meisjes foto’s van onder de rok genomen. Hij deed dit in een attractiepark en wachtte hiervoor tot de meisjes van de glijbaan gleden. Hierbij werd vastgesteld dat de man ook effectief gericht inzoomde op het slipje. De man werd op basis van artikel 371 Sw. voor de rechtbank gebracht maar werd, althans voor deze tenlastelegging, vrijgesproken. Volgens de rechter is er bij het louter nemen van een foto van onder de rok geen sprake van voyeurisme. Er zou immers niet voldaan zijn aan alle cumulatieve voorwaarden.
Foto van onder de rok niet als voyeurisme strafbaar
Een vreemde uitspraak van de Brugse rechter? In de praktijk voelt het inderdaad vreemd aan. Maar juridisch is het niet helemaal onlogisch.
Eerder haalde ik immers al aan dat er aan verschillende voorwaarden moet voldaan zijn om juridisch van voyeurisme te kunnen spreken. Een van die voorwaarden is dat er sprake moet zijn van een “ontblote persoon”. Stonden de kinderen pakweg naakt onder de douche, dan was hier geen twijfel mogelijk. Maar in dit geval ging het om een foto van onder de rok. En dan kan er ook gevoelsmatig niet van een “ontblote persoon” worden gesproken.
Dat is overigens ook wat de parlementaire voorbereiding aangeeft. Hier wordt “ontblote persoon” immers beschreven als een “persoon die een deel van zijn lichaam laat zien dat, op grond van de huidige maatschappelijke normen en het collectieve bewustzijn van de eerbaarheid, bedekt zou zijn gebleven indien de persoon had geweten dat hij werd bespied of gefilmd zonder diens toestemming”.
Toch hoeft de redenering van de correctionele rechtbank te Brugge niet helemaal zonder discussie te blijven, want uit diezelfde parlementaire voorbereidingen blijkt eveneens dat de wetgever het nemen van een foto van onder de rok toch als voyeurisme strafbaar hoopte te maken. En het meest bijzondere is dat de initieel vooropgestelde formulering zich mogelijks beter had geleend om het nemen van een foto onder de rok als voyeurisme strafbaar te maken, hoewel daar natuurlijk andere twistpunten bestonden.
Heimelijke foto van onder de rok als voyeurisme strafbaar? Een nieuwe discussie is geboren
Waar men vroeger de discussie over voyeurisme in de brede zin voerde (namelijk: gaat het al dan niet om een “aanranding van de eerbaarheid”) heeft men de discussie nu verfijnd naar de gevallen waarin er al dan niet sprake is van een “ontblote persoon”.
Want wat doe je bijvoorbeeld indien diezelfde kindjes geen slipje onder hun rokje dragen? Of wat doe je indien het gaat om een vrouw met lingerie aan, zonder dat borsten of geslachtsdelen zichtbaar zijn? Gaat het dan wel om een ontblote persoon? Of moet de lingerie voldoende onthullend zijn? Stof tot nadenken.
Heimelijke foto van onder de rok mogelijk toch strafbaar
Hoewel de correctionele rechtbank in de desbetreffende zaak besloot om de man voor die tenlastelegging (er waren immers ook nog andere aantijgingen) vrij te spreken, hoeft een niet-kwalificatie als voyeurisme nog niet automatisch in straffeloosheid te resulteren. Het is immers niet omdat er geen sprake is van voyeurisme dat er straffeloosheid moet heersen. Maar dan is het wel belangrijk om creatief te zijn. De rechtspraak heeft immers eerder al aangegeven dat er niet zomaar sprake kan zijn van aanranding van de eerbaarheid. Gelet op de huidige gangbare seksuele normen zou het nemen van een foto onder de rok de eerbaarheid immers niet mogen kwetsen, luidt het.
Maar er zijn verschillende andere zaken waarbij het Openbaar Ministerie vervolging poogde te bekomen door zich op “openbare zedenschennis” te beroepen (artikel 385 Strafwetboek). In principe staat hier een maximale gevangenisstraf tot 1 jaar op, maar bij minderjarigen die de leeftijd van 16 jaar nog niet bereikt hebben bedraagt dit 3 jaar (en een geldboete tot maximaal 6.000 euro). Minder krachtig dan de straffen die op voyeurisme staan, maar het kan eventueel een uitweg bieden. Uiteraard zou het eenvoudiger zijn mocht de wetgever hier ingrijpen…
