De federale regeringsvorming belooft heel moeilijk te worden. Maar dat heb je intussen al veelvuldig in de pers mogen lezen. Sommige partijen, en met name N-VA, opperen daarom een grondwetswijziging om zo het confederalisme mogelijk te maken. Echter is het wijzigen van die Grondwet niet eenvoudig.
Beperkte lijst is voor herziening vatbaar
Het klopt dat de wetgevende macht als zogenoemde Constituante de Grondwet kan herzien. Echter kan het dit enkel doen met een tweederdemeerderheid én enkel op de punten die in de verklaring tot herziening van de grondwetsbepalingen werden aangewezen. De huidige wetgevende macht kan met andere woorden enkel de artikelen aanpassen waarover De Kamer, de Senaat en de Regering overeenstemming konden vinden.
En daar knelt het schoentje, want in de praktijk had de Regering in lopende zaken schrik. En dan vooral minister Michel die “communautaire chaos” bij de regeringsvorming wilde voorkomen. De Regering (nogmaals: in lopende zaken) keurde dus een fors ingekorte lijst van slechts 9 artikelen goed. Hoe dan ook kan men nu enkel aan deze 9 artikelen raken indien men daar al een tweederdemeerderheid voor kan vinden.
Geen communautaire inhoud
Het is natuurlijk niet het aantal voor herziening vatbare artikelen dat telt, maar de inhoud ervan. In het verleden werd bijvoorbeeld het grondwettelijk achterpoortje (artikel 195) gebruikt om een bredere grondwetswijziging alsnog mogelijk te maken. Dat is deze keer niet mogelijk.
| Artikel Grondwet | Potentiële wijziging Grondwet |
| Art. 7bis | Het voorzien van de mogelijkheid tot een bijzondere klimaatwet. |
| Artikel 22 | Het recht op privacy horizontale werking geven. |
| Artikel 23 | Het aanvullen van een de sociale en culturele rechten met het recht op een universele dienstverlening inzake post, communicatie en mobiliteit. |
| Artikel 25 | De vrijheid van de drukpers aanpassen aan hedendaagse communicatiemiddelen. |
| Artikel 28 | Het moderniseren van het petitierecht. |
| Artikel 29 | Het briefgeheim aanpassen aan hedendaagse communicatiemiddelen. |
| Artikel 63 | Het aanpassen van het aantal leden en de kieskringen met betrekking tot de Kamer van Volksvertegenwoordigers. |
| Artikel 148 | Het aanpassen van de openbare terechtzitting bij de rechtbanken. |
| Artikel 150 | De regeling met betrekking tot de jury (aanpassen aantal zaken die voor het hof van assisen verschijnen tot zelfs de afbouw of de afschaffing ervan). |
Of zijn er toch mogelijkheden?
Is Charles Michel dan helemaal in zijn opzet geslaagd? Niet helemaal. En wel om verschillende redenen.
In de eerste plaats kan men immers nog steeds een aantal zaken met betrekking tot de staatsstructuur wijzigen. De bijzondere wetten die bijvoorbeeld de financiering van de gemeenschappen en de gewesten regelen, kan men nog steeds met een bijzondere meerderheid aanpassen. Ja, zelfs het splitsen van de sociale zekerheid kan grotendeels via bijzondere wetten. Dat is overigens ook wat Peter de Roover, fractieleider van N-VA, in De Tijd toegaf:
Maar wat het communautaire betreft, is er inderdaad heel wat mogelijk via bijzondere wetten. In het eventuele geval dat er toch een grondwetswijziging is, is dat opkuiswerk voor de volgende ronde.”
Hiernaast biedt bovenstaande lijst toch een beperkte marge om communautaire ruzies te voeren. Zo kan men de wijziging van artikel 7bis aangrijpen voor communautaire discussies met betrekking tot de klimaatbevoegdheden. En ook van grondwettelijk artikel 63 kunnen we dat zeggen, daar ook dat de mogelijkheid tot een federale kieskring open laat.
En hoeven we het dan nog te hebben op het risico op nieuwe communautair geladen verkiezingen, waar ook professor Grondwettelijk Recht Marc Uyttendaele op aanstuurde?
Een eerste minister die meent Belgische communautaire chaos te voorkomen. Tjah, dat kan alleen maar in ons dierbaar België.
