Belgische apothekers hebben al langer te kampen met een aanslepend geneesmiddelentekort. Dat had onder andere te maken met de zogenaamde contingentering, waarbij de levering beperkt wordt om zo te voorkomen dat Belgische geneesmiddelen massaal op buitenlandse markten terechtkomen (waar fabrikanten er een betere prijs voor krijgen). Daarom werd er dit jaar nog een nieuwe wet doorgeduwd. Die wet verbood groothandelaars-verdelers om geneesmiddelen voor de Belgische markt naar het buitenland te exporteren, waar ze een hogere prijs kunnen krijgen maar waardoor er in België een tekort ontstaat. Het Grondwettelijk Hof fluit de wetgever nu terug.
Leveringsbeperking in strijd met grondwet
Het Grondwettelijk Hof oordeelde nu dat de leveringsbeperking in strijd is met artikel 10 Grondwet (gelijkheidsbeginsel), artikel 11 Grondwet (non-discriminatiebeginsel) en de artikelen 34 tot en met 36 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (verbod op kwantitatieve beperkingen tussen de EU-lidstaten).
Leveringsbeperking ging te ver
Maatregelen van gelijke werking zijn enkel toegestaan indien ze gerechtvaardigd zijn voor de bescherming van de gezondheid en het leven van mensen, zonder dat het verder gaat dan wat strikt noodzakelijk is.
De beperking moet met andere woorden in verhouding staan met de doelstelling: het onbeschikbaarheidsprobleem beëindigen. Volgens het Grondwettelijk Hof is dat niet het geval, omdat de activiteiten van gewone groothandelaars die door de maatregel worden getroffen, geen invloed hebben op de onbeschikbaarheid van geneesmiddelen.
Het feit dat van de onbeschikbare geneesmiddelen slechts een zeer marginaal deel wordt geëxporteerd en dat er dus ook andere oorzaken te noteren zijn, zoals productieproblemen, doet het Hof concluderen dat een leveringsbeperking geen einde stelt aan de onbeschikbaarheidsproblemen.
Ten slotte wijst het Hof erop dat groothandelaars-verdelers ook zonder de leveringsbeperking een openbare dienstverplichting hebben waardoor ze steeds een assortiment geneesmiddelen beschikbaar moeten hebben. Volgens het Grondwettelijk Hof zou dit de geneesmiddelenbevoorrading ook nu al moeten verzekeren.
Daarop heeft het Hof besloten om de regel te vernietigen.
Wat zijn de gevolgen?
Groothandelaars-verdelers moeten nog steeds voldoen aan hun openbare dienstverplichting. Enkel het resterend gedeelte mogen zij verkopen. Dat was vroeger al zo en dat blijft zo. Wel mogen ze opnieuw geneesmiddelen exporteren en leveren aan gewone groothandelaars.
