De nieuwe Vlaamse Regering heeft aangegeven dat het komaf wil maken met het zogenaamde duolegaat. Meteen fulmineerden talloze vzw’s hun ongenoegen, want hierdoor zouden zij veel inkomsten mislopen. Maar wat is het duolegaat nu net en waarom is de afschaffing voor vzw’s nadelig?
Wat is het duolegaat?
Een duolegaat is in feite een fiscaal instrument in successieplanning, vooral toegepast om verre familieleden of vrienden fiscaal voordelig te laten erven. Hierbij wordt een vzw of stichting als algemeen legataris aangesteld, onder voorwaarde dat de vzw een deel van de erfenis aan een aangewezen persoon toekent én dat de vzw of stichting de erfbelasting voldoet. In de praktijk zorgt deze constructie ervoor dat de particuliere erfgenaam netto meer overhoudt, terwijl de fiscus minder belastingen int. De vzw of stichting krijgt eveneens een deel van de erfenis, waardoor een duolegaat ook voor hen voordelig is.
Voorbeeld duolegaat in de praktijk
Stel bijvoorbeeld dat Jef een spaarboekje heeft met daarop 800.000 euro. Jef zou bij zijn overlijden graag hebben dat dat spaarboekje naar zijn goede vriendin Elizabeth gaat. Omdat Elizabeth geen familie is, moet zij daar echter de hoogste Vlaamse erfbelasting op betalen:
| Schijf erfenis (€) | Tarief erfbelasting | Verschuldigde erfbelasting (€) |
| 0.01 – 35.000 | 25% | 8.750 |
| 35.000,01 – 75.000 | 45% | 18.000 |
| 75.000,01 – 800.000 | 55% | 398.750 |
| Totale erfbelasting | 425.500 | |
In dit geval zou Elizabeth van haar bruto erfenis van € 800.000 netto nog slechts € 374.500 overhouden. Om de fiscale druk te beperken, stelt Jef echter een duolegaat op. Hij wijst Amnesty International als algemeen legataris aan, op voorwaarde van de toekenning van € 500.000 aan Elizabeth en op voorwaarde dat Amnesty International alle erfbelastingen voldoet. Dit wil zeggen dat Amnesty International de erfbelasting van Elizabeth zal betalen (te berekenen op € 500.000):
| Schijf erfenis (€) | Tarief erfbelasting | Verschuldigde erfbelasting (€) |
| 0.01 – 35.000 | 25% | 8.750 |
| 35.000,01 – 75.000 | 45% | 18.000 |
| 75.000,01 – 500.000 | 55% | 233.750 |
| Totale erfbelasting | 260.500 | |
Elizabeth ontvangt netto € 500.000 in plaats van € 425.500. Toch is het ook voor Amnesty International interessant. Op hun deel van de erfenis, zijnde € 300.000, betalen zij slechts 8,5% erfbelasting of € 25.500. Na aftrek van de verschuldigde erfbelastingen (€ 260.500 + € 25.500 = € 286.000) ontvangen zij uiteindelijk € 14.000. De fiscus loopt € 139.500 erfbelasting mis en Elizabeth is de grootste winnaar.
Vlaamse afschaffing duolegaat
Duolegaten zijn perfect wettelijk, maar in de praktijk gaat het toch om een vorm van morele misbruik van filantropie. Van vrijgevigheid is er immers geen sprake: de vzw of stichting wordt enkel gebruikt voor fiscale optimalisatie. De fiscus loopt dan ook veel inkomsten mis. De Vlaamse Regering is daarom van plan om deze fiscale mogelijkheid aan te pakken en gelijktijdig de erfbelastingen te verlagen. Uiteraard vrezen de vzw’s en stichtingen op die manier veel inkomsten mis te lopen. Het is nog niet duidelijk hoe de nieuwe Vlaamse Regering de afschaffing zal aanpakken.
