Een ongeluk schuilt vaak in een klein hoekje. Daarom zou iedereen die Bitcoins koopt aandacht moeten schenken aan de dag dat hij er niet meer is. Bitcoin kopen is dan wel eenvoudig, maar de forse beveiliging maakt het voor erfgenamen vaak moeilijk om de digitale munten in ontvangst te nemen. Gelukkig is er intussen al veel duidelijkheid over de behandeling van cryptomunten in de nalatenschap en kan een testament wonderen verrichten.
Onderdeel van de nalatenschap
Wanneer je overlijdt, zullen je Bitcoins deel uitmaken van de nalatenschap. De Vlaamse Belastingdienst heeft intussen al verschillende nalatenschappen met cryptomunten verwerkt en er stelt zich dan ook zelden een probleem. Je erfgenamen zullen met andere woorden de Bitcoins erven en op basis van hun nettowaarde zullen ze er ook erfbelasting op moeten betalen.
Welke erfbelasting betalen?
Bij aandelen bepaalt men de nettowaarde op basis van de slotkoers op datum van het overlijden, de slotkoers van één maand na het overlijden en de slotkoers van twee maand na het overlijden. De erfgenamen kunnen hier vrij tussen kiezen en uiteraard opteren voor het gunstigste tarief. Hierdoor voorkomt de fiscus kwalijke situaties waarbij men erfbelasting moet betalen van een aandeel dat sterk in waarde daalt, terwijl de afhandeling van de aangifte van de nalatenschap maanden aansleept. Zo’n uitzondering bestaat niet voor Bitcoins. Dat wil zeggen dat bij Bitcoins de koers op de datum van het overlijden bepalend is, ook wanneer de waarde nadien sterk afneemt. Dit is vaak geen onbelangrijk nadeel, waardoor een voortijdige geregistreerde schenking dan ook de voorkeur krijgt.
Het percentage dat op die nettowaarde wordt toegepast, is afhankelijk van verschillende factoren. In Vlaanderen, Wallonië en Brussel zijn er bijvoorbeeld andere tarieven van toepassing. Het toepasselijk tarief is dat van de plaats waar de erflater de laatste vijf jaar voor het overlijden het langst zijn woonplaats had. Daarbij neemt het tarief van de erfbelasting of de erfrechten trapsgewijs toe en is het mede afhankelijk van de band met de erflater. Raadpleeg de tarieven voor de erfbelasting en erfrechten in België voor meer informatie.
Schenking voor het overlijden
Over de schenking van cryptomunten voor het overlijden is er nog maar weinig geschreven, maar ook hier lijkt de klassieke manier van werken centraal te staan. Een schenking meer dan drie jaar voor het overlijden heeft dan een bevrijdende werking. De ontvangen cryptomunten vormen dan geen onderdeel van de nalatenschap en je moet geen erfbelasting betalen. Sterft de schenker binnen de drie jaar na de schenking, dan worden de cryptomunten wel gewoon aan de nalatenschap toegevoegd en wordt er dus wel erfbelasting betaald.
Er zijn nog geen expliciete standpunten van de Vlaamse Belastingdienst over bekend, maar het lijkt verdedigbaar dat de klassieke schenking van een portefeuille virtuele munten meer dan drie jaar voor het overlijden van de erflater de latere erfbelasting uitsluit” – Gertjan Verachtert, fiscaal advocaat en partner bij Sansen International Tax Lawyers, De Tijd 26 augustus 2019
Indien er gekozen wordt voor een geregistreerde schenking zal het echter geen deel uitmaken van de nalatenschap bij een voortijdig overlijden, maar in dat geval is er wel een (over het algemeen gunstigere) registratiebelasting van toepassing. Cryptomunten als Bitcoin kunnen dus perfect deel uitmaken van de ruimere successieplanning en dat krijgt zeker ook de voorkeur.
Opstellen van een testament is heel belangrijk
Planning is bij cryptomunten nog steeds het codewoord. De beveiliging van cryptoportefeuilles is vaak immens, omdat je al over een public key en een private key moet beschikken. Daarnaast moet je de wallet ook nog eens weten te vinden. Er is dan ook altijd het risico dat de cryptomunten verloren gaan. Daarom is het aangeraden om de nodige instructies en wachtwoorden via het testament mee te geven aan de erfgenamen.
Omdat er voor het notarieel testament getuigen aanwezig moeten zijn, is dit vaak niet de geliefkoosde optie en kiest men voor een eigenhandig testament. Zorg er dan wel voor dat het eigenhandig testament aan de voorwaarden voldoet: het moet eigenhandig geschreven zijn (niet getypt), gedateerd zijn en je handtekening bevatten. Geef het eigenhandig testament dan wel in bewaring voor inschrijving in het Centraal Register van de uiterste wilsbeschikking (CRT) zodat het na het overlijden sowieso boven water komt.
