Waar de federale regering aanvankelijk nog adviezen uitvaardigde aan de lokale besturen, koos het vorige week donderdag voor een federaal rampenplan. Hierdoor kan de federale regering korter op de bal spelen en overal in België gelijke maatregelen opleggen. Toch is ook bij een federaal rampenplan enige medewerking van de gewesten noodzakelijk.
Wat houdt een federaal rampenplan in?
Aanvankelijk beperkte de federale regering zich tot adviezen. Deze adviezen werden vervolgens door het lokaal niveau, de gouverneurs en burgemeesters, in concrete maatregelen omgezet. De lokale overheid beslist dan zelf hoe ze de maatregelen in de praktijk omzetten. Het nadeel hiervan is dat je enerzijds beslissingen krijgt over de verschillende provincies en gemeenten heen, maar ook dat de lokale besturen tijd nodig hebben om de adviezen om te zetten in maatregelen.
Bij een federaal rampenplan trekt de federale regering dan ook het laken naar zich toe, in tegenstelling tot bij een provinciaal rampenplan waarbij de gouverneur (in samenspraak met de minister van Binnenlandse Zaken) maatregelen treft. Door te werken met een federaal rampenplan is het mogelijk om gelijke regels uit te vaardigen in alle provincies en gemeenten, waardoor er niet overal andere regels gelden. Bovendien kunnen de regels meteen doorwerken zonder dat de lokale besturen het nodige moeten doen.
Een federaal rampenplan kan worden afgekondigd bij diverse noodsituaties, gaande van economische noodsituaties zoals de bankencrisis tot treinrampen of medische noodsituaties zoals vandaag.
Wat is mogelijk door het federaal rampenplan?
Hoe ver een federaal rampenplan gaat, is eigenlijk afhankelijk van wat de federale overheid regelt. Het principe is echter dat de regering meteen beslissingen kan doorgeven aan de hulpdiensten en de lokale overheden zonder dat elke lokale overheid op basis van een advies een besluit moet uitvaardigen. In feite komen de bevoegdheden van de lokale overheden dus in handen van de federale overheid die het nu overstijgt.
Een federaal rampenplan betreft wel enkel federale materie en kan dus niet het Vlaams of Waals niveau overstijgen. Zo mag het federaal rampenplan geen beslissingen opleggen die op Vlaams niveau zijn geregeld. Dat is ook de reden waarom minister-presidenten Jan Jambon en Elio Di Rupo nauwgezet bij de besluitvorming betrokken zijn en waarom zij voor sommige maatregelen ook hun fiat moeten geven.
