In Amerikaanse films en series zie je wel vaker hoe een advocaat te midden van het proces iets uit zijn mouw schudt en daarmee iedereen, inclusief de tegenpartij, weet te verbazen. In België kan dat in principe niet en dat heeft alles te maken met de regels die aan een proces verbonden zijn. Om de eerlijkheid van het proces te garanderen, moeten alle partijen met gelijke wapens voor de rechter kunnen verschijnen. Dat wil zeggen dat ze vooraf op de hoogte moeten zijn van de argumenten en van de bewijsstukken van de tegenpartij zodat ze op basis daarvan aan hun verdediging kunnen werken. In een recente uitspraak van het Hof van Cassatie oordeelde men hoever deze verplichting gaat.
Stukken vooraf meedelen
De verplichting om de stukken vooraf aan de tegenpartij mede te delen is ingeschreven in artikel 736 Ger.W. Wanneer een partij dat niet doet, wordt de rechtspleging ambtshalve geschorst. De rechter is dus verplicht om in te grijpen. In principe moet de eiser deze mededeling binnen de acht dagen na de inleiding van de zaak aan de verweerder overmaken zodat de verweerder tijdig aan zijn verdediging kan beginnen werken.
In de praktijk maken de advocaten de stukken vaak in der minne over. De advocaten overhandigen elkaar dan het een en ander en het bewijs van de minnelijke mededeling wordt aan het dossier gevoegd. Dankzij het gebruik van de moderne communicatiemiddelen is dat ook niet zo moeilijk.
Nu de partijen elkaars stukken hebben, voorziet het Gerechtelijk Wetboek ook dat de partijen voldoende tijd moeten hebben om ze te bestuderen en te onderzoeken. Zeker bij omvangrijke dossiers is dat niet onbelangrijk. In artikel 740 Ger. W. staat zelfs dat de rechter moet ingrijpen wanneer de memories niet ten laatste tegelijk met de conclusies zijn voorgelegd.
Stukken zijn enkel ter griffie neergelegd
In deze recente zaak had een partij de stukken tezamen met de conclusies op de griffie neergelegd. De stukken waren niet eerder minnelijk aan de tegenpartij overgemaakt. De tegenpartij vorderde daarom dat de stukken uit het debat zouden worden geweerd. De argumenten en bewijzen die daarin stonden, zouden dus niet mogen worden gebruikt. Het Antwerpse Hof van Beroep volgde dit en weerde deze stukken.
Vervolgens werd het Hof van Cassatie aangezocht en die gaf nu aan dat de stukken niet hoeven te worden geweerd. Het Hof van Cassatie oordeelde (Cass. 11 september 2020, C.19.0248.N) dat het volstaat om de stukken ter griffie neer te leggen binnen de bepaalde termijn. De tegenpartij had ter griffie kennis kunnen nemen van deze stukken en het is niet nodig om de stukken daarnaast ook elektronisch of op een andere manier aan de tegenpartij over te maken. Volgens het Hof van Cassatie is deze oplossing onder andere nodig om lijvige stukkenbundels efficiënt aan elkaar over te maken.
