Met de introductie van allerhande applicaties op onze smartphone, worden telefoongesprekken steeds eenvoudiger opgenomen. Sommigen laten zo’n applicatie standaard alle gesprekken opnemen. Dat is handig om ze later opnieuw te beluisteren of om later bepaalde gegevens op te nemen, maar anderzijds doet het ook heel wat vragen rijzen. Mag dat dan zomaar? Is dat geen schending van het recht op privacy? Zijn er wettelijke bepalingen die een en ander verbieden?
We maken enerzijds een onderscheid tussen het opnemen van telefoongesprekken waar je aan deelneemt en telefoongesprekken waar je niet aan deelneemt, om vervolgens het verspreidingsvraagstuk toe te lichten.
Opname telefoongesprek waaraan je zelf deelneemt
Laten we alvast duidelijk zijn: er is geen specifieke wettelijke bepaling die een telefoongesprek opnemen verbiedt. Dat is althans het geval indien je zelf deelneemt aan het gesprek. Het maakt hierbij ook niet uit of het een duaal gesprek is of een conference call waaraan verschillende partijen deelnemen.
Het Hof van Cassatie gaf reeds eerder aan dat het opnemen van een gesprek geen schending inhoudt van het recht op privacy (Cass. 9 januari 2001) en dit zelfs zonder het medeweten van de andere gesprekspartners.
Telefoongesprek opnemen wel, telefoongesprek verspreiden niet zomaar
Een telefoongesprek opnemen staat vrij, maar ten opzichte van het verspreiden van opgenomen telefoongesprekken is de wetgever een stuk strenger. Meer zelfs: artikel 314bis verbiedt het uitdrukkelijk indien het gedaan wordt met bedrieglijk opzet of met het oogmerk om te schaden. Zelfs indien het gaat om verspreiding met het oog op bewijsvoering, kan het gaan om een schending van het recht op privacy. Ook dat gaf het Hof van Cassatie in het verleden reeds aan (Cass. 9 september 2008). Het is echter wel aan de rechter om een en ander te beoordelen in het licht van de “redelijke privacyverwachting van de deelnemers aan het gesprek”.
In de praktijk zal de rechter onder andere kijken naar:
- De inhoud van het gesprek;
- De omstandigheden waaronder het gesprek plaatsvond;
- De hoedanigheid van de deelnemers aan het gesprek;
- De hoedanigheid van de bestemmeling van de opname.
Gaat het bijvoorbeeld om een goedlachs gesprek plaatsvindende tussen twee kennissen die zich bovendien elk in een openbare ruimte bevinden, dan zal de redelijke privacyverwachting niet zo hoog zijn. Gaat het daarentegen om een gesprek tussen twee afdelingsverantwoordelijken met vertrouwelijke informatie als inhoud, gevoerd terwijl de partijen zich in een afgesloten vergaderruimte bevonden, dan hoeft het niet gezegd te worden dat de kaarten volledig anders zullen liggen.
Weet bovendien dat er nog andere gronden bestaan om de verspreider te vervolgen. Denk bijvoorbeeld aan laster en eerroof, beiden strafrechtelijke inbreuken. Zomaar een telefoongesprek verspreiden? Dat zouden we duidelijk ten stelligste afraden.
Geen opname telefoongesprek waaraan je niet zelf deelneemt
Telefoongesprekken opnemen waaraan je niet zelf deelneemt, is uitdrukkelijk verboden en opgenomen in het Belgisch strafwetboek. Logischerwijs is dat dan ook niet zomaar toegestaan. Toch zijn er specifieke uitzonderingsgronden die aan bepaalde instanties zijn voorbehouden. In het kader van bijzondere opsporingstechnieken kan het bijvoorbeeld wel.
