Op 19 oktober 2020 werd een moordverdachte die meermaals een moord bekend had vrijgesproken door de correctionele rechtbank van Dendermonde. De openbare aanklager vorderde niet minder dan 15 jaar cel. De uitspraak kwam er nadat de advocaat de afgelegde verklaringen had aangevochten en deze uiteindelijk uit de zaak werden geweerd. De lezers op een niet nader genoemde nieuwswebsite namen alvast woorden als “procedurepleiter” in de mond en reageren furieus dat een rechter “opnieuw een moordenaar heeft laten lopen”. Ik raad hen aan om vooral even verder te lezen vooraleer ze zo’n boute uitspraken doen.
Moord op Ihsan Celik
Het ging hier om een intussen elf jaar oude moordzaak die dateert uit juni 2009. Bij deze zaak werd de 41-jarige Turkse man Ihsan Celik dood gevonden in de Temse Polder. Volgens onderzoek zou hij drie dagen eerder gewurgd zijn en in het natuurgebied gedumpt zijn. Gedurende het onderzoek zijn verschillende pistes bewandeld, van het drugsmilieu tot een eremoord in de familiale omgeving.
In ieder geval wandelde de vader van de verdachte Carlo V.H. in oktober 2011 het politiekantoor binnen. Zijn zwakbegaafde zoon werd al langer geterroriseerd in de wijk. Hij werd er vaak uitgelachen, zijn gsm en geld werd er veelvuldig afgenomen en zijn auto werd wel vaker “geleend”. Het was de zoveelste keer dat de vader er kwam aankloppen en deze keer had hij in alle emotie de woorden “Moet mijn zoon dan eindigen als die Turk?” in de mond genomen. De onderzoekers vonden die uitspraak voldoende om Carlo V.H. en de jongeren in de buurt aan een onderzoek te onderwerpen.
Tijdens dat onderzoek bleek dat Carlo V.H. zijn gsm op het moment van de moord onder de zendmast werd gecapteerd. Een flinterdun bewijs want Temse telt twee zendmasten en dit was ook de zendmast waar hij woonde. Toch werd hij op 20 oktober 2011 voor verhoor binnengebracht en werd hij samen met een andere verdachte, die net verhoord was, in een cel geplaatst.
Verhoor van Carlo V.H.
Carlo V.H. werd van 20:00 uur tot 06:00 uur verhoord door de politie. De verdachte ontkent aanvankelijk urenlang dat hij bij de feiten betrokken is geweest, maar gaat uiteindelijk over tot bekentenissen. Hij wijst de drie moordenaars aan en geeft daarbij aan dat hij zelf niet bij de moord betrokken was, maar hen wel het lijk had zien dumpen. Op basis van deze verklaring werden de drie andere verdachten opgepakt.
In de dagen die volgden werd Carlo V.H. opnieuw verschillende keren verhoord. Deze verhoren konden wel elf uur duurden en tot na middernacht aanslepen. Hierbij legde hij steeds verdergaande bekentenissen af en gaf hij uiteindelijk ook toe betrokken te zijn bij de moord.
Advocaat wil afgelegde verklaringen uit het dossier weren
De advocaat van Carlo V.H. heeft altijd geëist dat deze verhoren uit de zaak zouden worden geweerd. Om dat te begrijpen, moet je ook de context kennen waarin een zwakbegaafde jongeman met een IQ van 66 verschillende keren bekentenissen heeft afgelegd.
In de eerste plaats moet je weten dat de verdachte bij zijn eerste verhoor op 20 oktober 2011 geen bijstand had gekregen van een advocaat en voordien ook nooit een advocaat te horen had gekregen. We zijn op dat moment oktober 2011 en het zogenaamde Salduz-arrest van 20 november 2008 lag al even achter ons. Sinds dat arrest van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens werd het verplicht dat er een advocaat bij het verhoor aanwezig zou zijn. Alleen ging de Belgische Salduzwet pas op 1 januari 2012 in, iets meer dan twee maanden na het verhoor. Alle verhoren werden snel afgehaspeld. Volgens de advocaat van Carlo V.H. hebben de onderzoekers alles gedaan om het onderzoek “op de goede ouderwetse manier” af te ronden.
Bij dat eerste verhoor, dat werd opgenomen en waarvan zijn advocaat later enkel de camerabeelden heeft gezien, was de zwakbegaafde verdachte duidelijk vermoeid en valt hij op het einde zelfs in slaap. Na enkele uren treedt er een technische storing op en is er 15 minuten beeldmateriaal verdwenen. Wanneer er opnieuw beelden zijn, gaat de verdachte over tot bekentenissen waarin hij de drie andere verdachten aanwijst.
Net voordien had de verdachte, in afwachting van zijn verhoor, in de cel gezeten met Sahin O. die reeds was verhoord. In dat gesprek, dat stiekem werd afgeluisterd, gaf Sahin O. aan dat ze waren binnengehaald omwille van een moord op een Turk. Hierbij gaf hij de namen mee van wie er volgens de politie achter zou zitten. Het zijn exact deze namen die bij de eerste bekentenis van Carlo V.H. werden genoemd.
Bij zijn latere verhoren, waar Carlo V.H. opnieuw bekentenissen aflegde, deed hij eveneens een aantal zaken uit de doeken die niet klopten, maar die in de Temse buurten wel de ronde deden. Zo gaf hij aan dat ze het geslachtsdeel van het slachtoffer hadden afgesneden en in zijn mond hadden gestopt. Uit de beelden van de verhoren bleek bovendien dat Carlo V.H. vrijwel niet begreep wat er werd gezegd. Met een IQ van 66, zwakzinnigheid en een mentale leeftijd van 10 jaar begreep hij de woorden niet. Hij wist ook duidelijk niet wat zijn rechten waren.
Andere beelden van de verhoren tonen aan dat er veel druk op hem werd uitgeoefend. Zo werd er aangegeven dat ze zijn zus zouden oppakken als hij niet eerlijk was. Later werd er hem dan weer pizza en frietjes beloofd als hij zou meewerken.
De belangrijkste “bekentenis” waarbij daderkennis werd verkregen, werd bovendien niet voor de camera afgelegd. Tijdens een plaspauze zou hij volgens de onderzoekers de bekentenis op de gang hebben afgelegd. De camera was op dat moment blijven draaien. De advocaten vroegen de beelden op en konden daarbij flarden van het gesprek op de gang opvangen, waarbij echter enkel te horen was dat hij aangaf niks met de feiten te maken te hebben. De onderzoekers werden op dat moment boos en gaven aan dat zijn verklaringen het verschil zouden uitmaken tussen 5 of 30 jaar cel.
Om verdere problemen te voorkomen hebben zijn latere advocaten hem een papier gegeven waarop duidelijk te lezen stond dat hij enkel verhoord wilde worden met een advocaat. Toen hij dit papier aan de onderzoekers voorlegde, reageerden zij geagiteerd. Daarbij gaven ze hem nog even mee dat advocaten hem helemaal niet goed helpen en hem gewoon proberen te manipuleren.
Uiteindelijk, pas laat in de procedure, trok Carlo V.H. na de nodige bijstand zijn eerdere verklaringen in.
De uitspraak
Op 19 oktober 2020, net geen 9 jaar na het eerste verhoor, deed de correctionele rechtbank uitspraak over deze zaak.
De correctionele rechter, die bij zijn uitspraak ook bijzonder hard was voor de verhoorder, besloot dat de afgelegde bekentenissen uit het dossier dienden te worden geweerd en dus niet tegen de verdachten mochten worden gebruikt.
Uit al deze elementen blijkt dat de verbalisanten een ongeoorloofde druk hebben uitgeoefend op de bijzonder kwetsbare beklaagde CVH. […] CVH vertelde nadien in zijn verhoren mogelijk in essentie dat wat de speurders van hem wilden horen. Hiervoor putte hij wellicht uit de details die hij als inwoner van Temse kende ‘van het openbaar gerucht’, de gegevens die hij in de cel van O. had vernomen, aangevuld met details die hij – in antwoord op de vragen van de onderzoekers- bij elkaar heeft gegokt, om zo de onderzoekers ter wille te zijn. […] Het is duidelijk dat om al de bovenstaande redenen de verhoren van CVH […] uit de debatten dienen te worden geweerd.”
Vervolgens ging de rechter na of er nog andere objectieve elementen zijn die tegen de verdachten konden worden gebruikt. De rechter vond ze niet en sprak alle verdachten vrij. “Ge zijt vrij, Carlo”, zei de rechter vervolgens heel traag. “Ge zijt vrij. Ik weet dat ge waarschijnlijk niet begrijpt wat ik u zeg, maar het is voorbij, ge moogt naar huis”, klonk het nog eens. Carlo leek het nog steeds niet goed te begrijpen. Zijn advocaat nam hem bij de arm en bracht hem naar zijn ouders die achteraan de zittingszaal zaten. Zij hadden de rechter wel begrepen.
Het onderzoek naar de moord op Ihsan Celik loopt intussen verder. Een uitgebreid relaas over de procesgang en de nodige nabeschouwingen is te lezen op de website van Studio Legale.
