Gisteren trad de nieuwe Transgenderwet in werking. Aan de hand van een omzendbrief van minister Koen Geens en staatssecretaris Zuhal Demir, werd een en ander nu geconcretiseerd. Onder andere de te volgen procedure, het onherroepelijk karakter van de aanpassing en de verhouding met de afstammingsregels en de geboorteakte, kwamen hierbij aan bod.
Doel van de Transgenderwet
De nieuwe Transgenderwet maakt het mogelijk om officieel van geslacht te wijzigen, zonder ook effectief een medische ingreep te moeten ondergaan. Het gaat om een louter administratieve procedure die aan de hand van de genoemde omzendbrief wordt geconcretiseerd.
Stap 1: Eerste verklaring
Een eerste stap is de aangifte dat men de vroegere geslachtsregistratie wenst aan te passen. Deze aangifte kan gebeuren door alle meerderjarige Belgen, maar ook door ontvoogde minderjarige Belgen. Vreemdelingen kunnen eveneens zo’n aangifte doen indien ze in het bevolkingsregister (en dus niet enkel en alleen in het wachtregister) zijn ingeschreven.
Voor niet-ontvoogde minderjarigen geldt een aparte regeling: zij kunnen slechts een aangifte doen vanaf de leeftijd van 16 jaar en moeten hierin bijgestaan worden door hun (beide) ouders. Indien ze worden bijgestaan door een wettelijke vertegenwoordiger, zal ook een aanvullende verklaring door de jeugd-/kinderpsychiater noodzakelijk zijn.
De aangifte moet persoonlijk worden afgelegd en kan niet gebeuren via een brief of een volmacht. Bovendien moet een specifiek formulier gebruikt worden.
De behandelende ambtenaar heeft een (beperkte) informatieplicht.
Stap 2: Advies van de Procureur des Konings
Na de aangifte door de transgender, zal de procureur des Konings een advies moeten uitbrengen over de aanpassing van de geslachtsregistratie. De Procureur des Konings moet een negatief advies binnen drie maanden kenbaar maken en kan zo’n negatief advies enkel stellen indien het gaat om strijdigheid met de openbare orde (bv. identiteitsfraude). Bij een negatief advies kan er geen aanpassing gebeuren van de geslachtsregistratie.
Stap 3: Tweede verklaring
Binnen zes maanden na de eerste verklaring en op voorwaarde van het ontbreken van een negatief advies van de Procureur des Konings, kan de transgender opnieuw voor de ambtenaar van de burgerlijke stand verschijnen. Hierbij moet hij zijn eerste verklaring bevestigen door middel van een standaarddocument.
De ambtenaar zal hierna de akte van aanpassing van de geslachtsregistratie aanmaken, na controle van enkele formele voorwaarden.
Onherroepelijk karakter van de aanpassing
In principe is het geslacht nu definitief aangepast en kan de wijziging niet meer ongedaan gemaakt worden. Toch is het onherroepelijk karakter niet absoluut: door middel van een gerechtelijke procedure voor de familierechtbank kan een nieuwe aanpassing toch goedgekeurd worden. Wel moeten er concrete en uitzonderlijke omstandigheden voorhanden zijn die de (her)aanpassing rechtvaardigen. Aanhoudende last van transfobie, kan zo’n uitzonderlijke omstandigheid uitmaken.
Bijzonderheid: afstammingsregels
Aangezien de afstammingsregels zouden kunnen conflicteren met de geslachtsaanpassing, zet de omzendbrief ook uiteen wat de concrete gevolgen zijn voor de afstammingsbanden:
1° Voor kinderen die geboren werden voor de geslachtsaanpassing, wijzigt niets;
2° Voor kinderen die geboren werden na de aanpassing van het vrouwelijk naar het mannelijk geslacht, waarbij de man bevalt, wordt de man toch als moeder in de geboorteakte opgenomen;
3° Voor kinderen die geboren werden na de aanpassing van het mannelijk naar het vrouwelijk geslacht, waarbij een andere persoon bevalt, wordt de vrouw op afstammingsvlak als vader behandeld maar wel als meemoeder aangeduid in de geboorteakte;
4° In alle andere gevallen geldt op afstammingsvlak en in de geboorteakte het nieuwe geslacht.
| Kind geboren voor geslachtsaanpassing
| Kind geboren na geslachtsaanpassing ♀ → ♂ = bevallen
| Kind geboren na geslachtsaanpassing ♂ → ♀ ≠ bevallen
| Andere situaties
| |
| Afstammingsvlak | Geen wijziging | Registratie als moeder | Registratie als vader | Nieuw geslacht |
| Geboorteakte | Geen wijziging | Registratie als moeder | Registratie als meemoeder | Nieuw geslacht |
