De Vlaamse regering voert een nieuw algemeen reglement in voor alle onbevaarbare grachten en waterlopen in Vlaanderen. Dit algemeen reglement zal de verouderde provinciale politiereglementen en het algemeen politiereglement op de polders en wateringen vervangen. De uniforme regels moeten voor meer uniformiteit en duidelijkheid zorgen, terwijl er ook nieuwe regels in zitten vervat. Hierbij staat ecologisch herstel centraal, net zoals het voorkomen van waterschaarste, het aanpakken van overstromingsschade en een versterkte beleving. Het nieuwe reglement geldt vanaf morgen (8 juli 2021).
Uniforme regels voor alle onbevaarbare waterlopen in Vlaanderen
In de eerste plaats zorgt het algemeen reglement voor meer uniformiteit op het gebied van onbevaarbare waterlopen. Ook wanneer de waterlopen door de polders en wateringen worden beheerd, zijn deze regels van toepassing.
De geüniformeerde regels regelen veel. Er zijn bijvoorbeeld duidelijke regels over de beplantingen langs de waterlopen. Daarbij wordt er een evenwicht gezocht tussen de ecologie en een eenvoudig onderhoud. Voor de gemeenten, polders en wateringen en de wegbeheerder is dit heel belangrijk. Ze zijn namelijk verplicht om de begroeiingen van publieke grachten te onderhouden. Een voorbeeld van zo’n regel: bij nieuwe opgaande bomen moet er een minimale tussenafstand van 12 meter worden gerespecteerd. Een opgaande boom is ruim omschreven: het is een boom waarvan de vorm van de kruin in overeenstemming is met zijn natuurlijke vorm. Het kan daarbij om de meest uiteenlopende vormen gaan, met inbegrip van treurvormen.
Tevens zijn er ook een aantal regels aangepast. Vroeger was het namelijk zo dat gronden die aan de waterloop grenzen, verplicht moeten worden afgerasterd. Deze afrasteringsverplichtingen zijn er om te voorkomen dat een talud wordt vertrappeld en dat oevers worden verzwakt. Nu is het de waterbeheerder die per geval zal beslissen of zo’n afrastering verplicht is. Daarbij gelden er wel specifieke regels omtrent zo’n afrastering. Zo mag de afsluiting bijvoorbeeld niet hoger zijn dan 1,5 meter.
Varen op onbevaarbare waterlopen
Vroeger waren er geen regels omtrent het varen op dergelijke onbevaarbare waterlopen, terwijl daar steeds meer vraag naar is. Het nieuwe reglement bepaalt nu uitdrukkelijk dat het verboden is om met gemotoriseerde boten op onbevaarbare waterlopen te varen. Veelal is dit onmogelijk, maar hoe dan ook is het onwenselijk omwille van de waterdeining en de geluidshinder. In afwijking hierop kan de waterbeheerder per uitzondering wel een schriftelijke toestemming verlenen. Dit kan dan enkel op voorwaarde dat de waterloop hierdoor niet wordt geschaad.
Ongemotoriseerd varen, denk bijvoorbeeld aan kajakken of kanovaren, is wel toegestaan. De waterbeheerder kan echter een tijdelijk of permanent verbod opleggen, maar dan enkel in het kader van specifieke doelstellingen. Het gaat onder meer om het niet storen van de vogels tijdens het broedseizoen, het garanderen van de rustige uitoefening van het visrecht, gevaar door bijvoorbeeld de aanwezigheid van duikers of bruggen enzovoort.
Als varen is toegestaan, moet de vaarder in ieder geval altijd rekening houden met een aantal regels:
- De vaarder mag de rust niet verstoren
- De vaarder mag geen schade toebrengen aan de oevers, de vegetatie en de waterbodem
- De vaarder mag niet opzettelijk wilde levende diersoorten verstoren
- De vaarder doet dit op eigen risico en kan de waterbeheerder niet aansprakelijk stellen.
Uit dit laatste volgt onrechtstreeks dat de waterbeheerder niet verplicht is om zijn waterbeheer af te stemmen op de afvaarten. De natuur staat nog steeds centraal en de mens is een stille bezoeker. En niet omgekeerd.
Moeilijker om aan grachten te raken
Voor het gedeeltelijk of volledig dempen van grachten, net zoals voor het verdiepen of het verleggen ervan, zal een stedenbouwkundige vergunning verplicht zijn. Deze werken zullen enkel worden goedgekeurd als er aan een aantal voorwaarden is voldaan. Belangrijk daarbij is dat het niet voor ongewenste verdroging mag zorgen en dat het bufferende volume en de infiltratiecapaciteit behouden blijven. Eventueel moeten er compenserende maatregelen worden getroffen. Ook het inbuizen of overwelven van grachten kan enkel mits een omgevingsvergunning.
Grachten zijn de haarvaten van het watersysteem en zijn heel belangrijk voor de waterhuishouding in ons land. Werken aan grachten hebben vaak een grote invloed op het watersysteem en werden vroeger te eenvoudig te pas en te onpas uitgevoerd. Daar komt nu verandering in.
Digitale atlas van onbevaarbare waterlopen
Ten slotte wordt de analoge atlas van de onbevaarbare waterlopen vervangen door een digitale atlas. De digitale atlas van de onbevaarbare waterlopen zal alle onbevaarbare waterlopen en publieke grachten inventariseren en zal beschikbaar zijn via een geoloket. In het reglement zijn regels opgenomen met betrekking tot de gegevens die in de digitale atlas staan, de actualisatie en hoe het achterliggende onderzoek moet verlopen.
