Wie de laatste dagen het begrip «regering in lopende zaken» niet gehoord heeft, leeft waarschijnlijk onder een steen. Het is er waarschijnlijk heerlijk vertoeven, zonder de mediageile politieke heisa van de voorbije dagen. In het andere geval stelde je je mogelijks vragen over de betekenis van een zogenoemde regering in lopende zaken. Hieronder is de essentie weergegeven.
Het ontslag van de regering: aanzet voor regering in lopende zaken
De Kamer van Volksvertegenwoordigers heeft de mogelijkheid om de regering tot ontslag te dwingen. Dit moet het doen via een zogenoemde motie van wantrouwen die door de linkse partijen in de Kamer werd ingediend. Tot een stemming van die motie kwam het echter niet: de regering diende zelf zijn ontslag in bij de Koning. De regering kan immers op ieder moment haar ontslag bij de koning indienen, die het in beraad kan houden of het kan aanvaarden. Bij de aanvaarding treedt de regering in lopende zaken.
Hierbij zijn er overigens ook een aantal gebruiken:
- Bij het overlijden van de Koning biedt de regering haar ontslag aan, dat door de nieuwe Koning niet wordt aanvaard;
- Na wetgevende verkiezingen biedt de regering haar ontslag aan, ook indien de huidige meerderheid verder kan blijven bestaan.
De ontslagnemende regering = de regering in lopende zaken
De openbare dienst vergt een bepaalde mate van continuïteit. Daarom zitten we in België nooit zonder een regering. Zolang er geen nieuwe regering is gevormd, blijft de oude regering ontslagnemend. Voorlopig blijven zij dus gewoon aan de macht.
Die regering wordt de regering in lopende zaken genoemd, omdat de bevoegdheden van die regering wel beperkt blijven tot de zogenoemde lopende zaken. Dit is ook logisch: het parlement kan de regering immers niet meer controleren. Het kan ook niet zomaar een nieuwe motie van wantrouwen indienen. In de praktijk dekt de term «lopende zakken» het bevoegdhedenpakket echter niet. Een «regering in lopende en zeer dringende zaken» klinkt daarentegen minder goed in de oren.
Het is wel zo dat het begrip «regering in lopende zaken» nergens in de Grondwet staat aangegeven. Toch wordt deze bevoegdheidsbeperking aanzien als een Grondwettelijke gewoonte die dus wel juridisch afdwingbaar is. Indien de regering in lopende zaken een beslissing neemt die buiten haar bevoegdheid valt, kan de Raad van State die beslissing vernietigen.
Bevoegdheden van de regering in lopende zaken
Net omdat het begrip «regering in lopende zaken» nergens in de Grondwet neergeschreven is, is dit ook het geval voor de bevoegdheden ervan. De Raad van state heeft in het verleden wel al duidelijkheid gebracht en omschrijft de bevoegdheden van de regering in lopende zaken als volgt:
Die soort van regelmatige toevloeiende zaken waarvan de afhandeling, ook al kan daar de uitoefening van enige discretionaire bevoegdheid bij te pas komen, geen beslissing over de oriëntatie van het beleid onderstelt, omdat het gaat om de gewone uitvoering of toepassing van in de wet, verordening of richtlijnen neergelegde voorschriften.”
In de praktijk behelzen de bevoegdheden van de regering in lopende zaken dan ook:
- De uitvoeringsbeslissingen van gewoonlijke routine;
- Het stellen van voorbereidende handelingen;
- Beslissingen die de logische verderzetting zijn van een eerder lopende procedure;
- Beslissingen tot het vrijwaren van het vermogen van België;
- De handhaving van bestaande wetgeving en beslissingen;
- Beleidsopties van algemeen politiek belang bij zeer dringende noodzaak;
- De door het parlement voorgedragen of voorgestelde zaken.
En wat met het parlement tijdens de periode van lopende zaken?
Het parlement heeft natuurlijk de keuze om zichzelf te ontbinden en naar vervroegde verkiezingen te gaan. Doet het dit niet? Dan behoudt het gewoon de volle wetgevende bevoegdheid. Het kan met andere woorden nog steeds wetgeving stemmen. Hierbij behoudt de regering het recht om hierop amendementen in te dienen.
