Vruchtgebruik kan op verschillende manieren ontstaan, maar vaak ontstaat het ten gevolge van een overlijden. Bij vruchtgebruik mag de vruchtgebruiker het goed gebruiken en er de vruchten van dragen, dat moet de blote eigenaar respecteren. Maar hoewel de vruchtgebruiker een aantal rechten heeft, heeft hij ook verplichtingen.
Verplichtingen voor de vruchtgebruiker
De vruchtgebruiker is in de eerste plaats verplicht om de bestemming van het goed te respecteren. De vruchtgebruiker mag van een woning bijvoorbeeld geen winkel maken of mag een weide niet zomaar als kampeerplaats inrichten.
Daarnaast moet de vruchtgebruiker alle herstellingen uitvoeren op voorwaarde dat het geen grove herstellingen zijn. Het schilderen van de woning, het vervangen van scharnieren, het herstellen van kleine schade aan het dak of het onderhouden van de haag zijn dus allemaal voor rekening van de vruchtgebruiker. Hierbij heeft de vruchtgebruiker een instandhoudingsplicht. Wanneer de vruchtgebruiker de herstellingen niet uitvoert en er uiteindelijk grove herstellingen nodig zijn (bv. het niet herstellen van het dak waardoor vocht de stabiliteit van het gebouw aantast), zijn ook de grove herstellingen voor rekening van de vruchtgebruiker. Daarnaast heeft de vruchtgebruiker ook de plicht om eventuele grote gebreken aan de blote eigenaar te melden opdat deze actie kan ondernemen.
Ten slotte is de vruchtgebruiker verplicht om de gewone en jaarlijkse lasten te dragen. Het gaat bijvoorbeeld om de kosten voor de inspectie van de verwarmingsketel, de onroerende voorheffing en de premies voor de brandverzekering.
Verplichtingen van de blote eigenaar
De blote eigenaar is voornamelijk verplicht om de rechten van de vruchtgebruiker te respecteren. Hij mag dan ook geen acties ondernemen die het normaal genot van het pand verstoren. Anderzijds heeft de blote eigenaar wel het beschikkingsrecht over de blote eigendom. Hij mag er met andere woorden een hypotheek op vestigen of mag zelfs zijn blote eigendom verkopen, hoewel dat in de praktijk maar zelden voorkomt. In elk geval moet hij bij dergelijke beschikkingen ervoor zorgen dat de rechten van de vruchtgebruiker gerespecteerd blijven.
Ook moet de blote eigenaar de grove herstellingen voor zijn rekening nemen. Het gaat om de grote verbouwingswerken en vernieuwingswerken met het oog op de instandhouding en de algemene stevigheid van het gebouw. Die verplichting rust ook op de blote eigenaar wanneer de vruchtgebruiker het gebouw verhuurt en daarvoor de huurinkomsten opstrijkt.
