Een deur knalt uit zijn scharnieren en een legertje agenten stormt een gebouw binnen. Ondertussen wordt alles live vastgelegd door middel van camera’s die op hun lichaam zijn bevestigd. Het doet ons toch eerder denken aan de agenten of films uit de Verenigde Staten, maar ook in België verschijnen er steeds vaker agenten met bodycams in het straatbeeld. Mogen zij jou zomaar filmen en hoe zit het dan met jouw privacyrechten?
Bodycams zijn ook in België toegestaan
In België komen we de bodycams nog niet zo vaak tegen, maar sinds mei 2018 is het wel gewoon toegestaan. Vooral in grote steden komt het al eens voor, maar nu volgen ook al kleinere gemeenten zoals Ronse dat voorbeeld. Zo’n bodycam helpt agenten om bewijsmaterialen te verzamelen, terwijl onderzoek heeft uitgewezen dat het eveneens een ontradend effect heeft. Vooral het geweld ten aanzien van agenten neemt hierdoor af. In Ronse haalt men ook het voordeel aan voor bij de afhandeling van klachtprocedures:
Jaarlijks krijgen wij tien tot vijftien klachten over het optreden van onze agenten. Ze waren zogezegd niet vriendelijk of zelfs agressief of racistisch. Elke klacht wordt onderzocht. We stoppen daar heel veel tijd in en het eindresultaat is vaak dat er twijfel is. Dat is voor alle betrokkenen frustrerend. De klager vindt zich nog altijd onheus behandeld en de agent blijft ook met een slecht gevoel achter. Voortaan hebben we dus een onafhankelijke getuige die alles filmt.” (korpschef Patrick Boel in Het Laatste Nieuws)
Voorwaarden voor het gebruik van bodycams door agenten
Iedereen heeft er dus baat bij. Op voorwaarde dat de agenten een aantal regels respecteren:
- De agent moet de bodycam steeds op een zichtbare plaats dragen, bijvoorbeeld op de borstkas of op een helm;
- De agent moet, in de mate van het mogelijke, duidelijk maken dat er wordt gefilmd. Tijdens een interventie zal de agent dat, indien mogelijk, meteen vermelden;
- De agent mag alleen filmen tijdens een interventie. Wanneer je een patrouillerende agent tegen het lijf loopt, hoef je niet te vrezen dat je wordt gefilmd;
- De politie moet alle camera’s digitaal registreren, waarbij de federale overheid een overzicht bijhoudt. Dit moet misbruik helpen te voorkomen.
Merk vooral op dat het gebruik van de bodycam niet beperkt is tot openbare plaatsen. Ook bij overlast in een schoolgebouw of in een woning is het gebruik van een bodycam mogelijk.
Conform de privacywetgeving
De Belgische wetgeving omtrent bodycams is volledig afgestemd op de recentste Europese privacywetgeving. Er zijn dan ook verschillende waarborgen voorzien die de privacy van de gefilmden moet bewaken. Dat is niet onbelangrijk, daar niemand kan weigeren om te worden gefilmd (ook het slachtoffer niet).
De beelden worden in een beveiligde omgeving bewaard. Enkel wanneer het noodzakelijk is, bijvoorbeeld om een proces-verbaal op te stellen, kan een agent een gemotiveerd verzoek indienen om de beelden te raadplegen. Indien verduidelijking niet noodzakelijk is, worden de beelden niet bekeken. Ook andere instanties zoals het Intern Toezicht kunnen de beelden op die manier opvragen.
De bestuurlijke politie kan de beelden enkel de eerste bewaarmaand opvragen met zo’n gemotiveerd verzoek. Voor de gerechtelijke politie is er gedurende de eerste bewaarmaand een gelijkaardige procedure voorzien. Na de eerste bewaarmand kan de gerechtelijke politie (maar niet de bestuurlijke politie) de beelden wel nog steeds opvragen. Ze moeten dan wel over een schriftelijke en gemotiveerde beslissing van de Procureur des Konings beschikken. Hiervoor hebben ze tijd tot twaalf maanden na de vastlegging van de beelden, nadien gaan die beelden naar de digitale prullenbak.
Kan Politie tijdens een huiszoeking met toestemming door de bewoner van het pand (waar de zoeking zal doorgaan) vooraf verboden worden dat er in de privé gefilmd wordt, en wel in geval dat er geen sprake is van overlast, vermoeden van gevaar e.d.?