De afgelopen weken bleven vliegtuigmaatschappijen quasi lege vliegtuigen inzetten omdat zij vreesden hun historische landingsrechten op Europese luchthavens te verliezen. Nochtans regende het wel annuleringen, vonden ze geen passagiers en ging het om vluchten naar gebieden die door het coronavirus in lockdown waren. Het was het gevolg van de bijzondere manier waarop de landingsrechten in de Europese luchtvaart worden geregeld. Intussen heeft de Europese Commissie ingegrepen en blijven steeds meer vliegtuigen aan de grond.
Luchthavenslots en lege vliegtuigen
Luchthavens moeten het aantal opstijgende en landende vliegtuigen strikt coördineren en daarom kent het aan luchtvaartmaatschappijen steeds een beperkt aantal slots toe. Het gaat om landings- of opstijgingsrechten voor welbepaalde data en tijdstippen. Enkel wie slots kreeg toegewezen door een coördinator mag dan landen of opstijgen. Uitzonderingen zijn enkel mogelijk voor humanitaire vluchten, noodlandingen en overheidsvluchten. Het gaat om Europese regelgeving die een eengemaakte werking van de verschillende Europese luchthavens nastreeft (verordening (EEG) 95/93 betreffende gemeenschappelijke regels voor de toewijzing van ’slots‘ op communautaire luchthavens).
Wie zijn toegewezen slots wil behouden, is verplicht om minimaal 80% van het vluchten conform de slottoewijzing uit te voeren. Vliegtuigmaatschappijen die de toegewezen slots onvoldoende gebruiken of waarvan de vliegtuigen tijdens de coronacrisis aan de grond blijven, riskeren dat zij hun historisch opgebouwde rechten volgend jaar verliezen. Deze “use it or lose it”-regeling heeft voordelen voor consumenten omdat vliegtuigmaatschappijen minder snel vluchten annuleren. Maar de afgelopen weken waren er immens veel (half)lege vliegtuigen in het Europees luchtruim actief, louter omdat de maatschappijen hun rechten niet wouden verliezen en dus maar heen en weer vlogen. En dat is natuurlijk zowel economisch als ecologisch niet te verantwoorden.
Tijdelijk geen verlies van historische rechten
De Europese Commissie heeft intussen ingegrepen en heeft de regels omtrent de vaste start- en landingsrechten tijdelijk opgeschort omwille van het coronavirus. De opschorting geldt tot en met juni, maar tussentijds zal men ook evalueren. Vliegtuigmaatschappijen die hun slots niet gebruiken, riskeren dus niet langer om hun rechten te verliezen. Het is meteen ook de reden waarom veel vliegtuigmaatschappijen de afgelopen dagen toch ineens besloten om vliegtuigen aan de grond te houden.
In principe treedt de opschortingsuitzondering pas in werking wanneer het in het Publicatieblad van de Europese Unie verschijnt, maar de coördinatoren gaven wel aan dat ze in afwachting daarvan reeds zouden handelen.
