Om het aantal sociale woningen op te krikken, beschikken sociale woonactoren over een zogenaamd voorkooprecht. Hierdoor kunnen ze eenvoudiger huizen kopen op de particuliere woningmarkt en krijgen eigenaars een eerlijke prijs. Van zodra de drempel van 9% sociale huurwoningen overschreden is, wordt dit recht ingeperkt. Op de vorige lijst stonden er nog 47 gemeenten waarbij dit het geval was. Dit worden er nu 39.
Voorkooprecht voor sociale woonactoren
Een voorkooprecht is een recht om bij voorrang een woning aan te kopen. De woning wordt dan op de markt aangeboden tot er een overeenstemming wordt gevonden met een kandidaat-koper. Vervolgens gaat de notaris na of er een voorkooprecht is. Indien dit het geval is, krijgt de houder van het voorkooprecht het recht om de woning onder dezelfde voorwaarden als de kandidaat-koper te kopen. Zo’n voorkooprecht kan door een overeenkomst ontstaan, maar kan ook wettelijk verankerd zijn. Een wettelijk voorkooprecht is er altijd om een reden van openbaar nut.
Het is over zo’n wettelijk verankerd voorkooprecht dat de sociale woonactoren beschikken. Zij moeten namelijk over voldoende sociale woningen beschikken en hoeven zo niet zelf actief te zoeken naar kandidaat-woningen. Onder deze sociale woonactoren vallen de VMSW, het Vlaams Woningfonds, de sociale huisvestingsmaatschappijen, de gemeente, het OCMW, Vlabinvest en de sociale verhuurkantoren.
Beperkt voorkooprecht voor sociale woonactoren
Fijn is dat voor een kandidaat-koper natuurlijk niet en daarom wordt dit voorkooprecht beperkt. Eenmaal het aandeel sociale huurwoningen in een gemeente 9% bedraagt, wordt het voorkooprecht van de sociale woonactoren afgezwakt. Ze hebben dan een zogenaamd beperkt voorkooprecht. Dit betekent dat ze hun voorkooprechten enkel nog kunnen uitoefenen nadat ze een positief advies krijgen van het college van burgemeester en schepenen.
De redenering hierachter is dat de gemeente een rem moet kunnen zetten op de toename van sociale huurwoningen in bepaalde wijken omdat dit de leefbaarheid zou kunnen aantasten. Het zou namelijk voor achteruitgang en gettovorming kunnen zorgen. Het college moet zo’n negatief advies wel steeds adviseren.
Van 47 naar 39 gemeenten met beperkt voorkooprecht voor sociale woonactoren
Op basis van een nieuw besluit van de Vlaamse Regering geldt nu in 39 gemeenten een beperkt voorkooprecht. Er zijn geen gemeenten bijgekomen, maar er vielen er 8 af. Tongeren, Roeselare, Oudenburg, Moerbeke, Lier, Houthalen-Helchteren, Heist-op-den-Berg en Avelgem zijn van de lijst geschrapt. Hier is een advies van het college dus niet langer nodig.
In volgende gemeenten is de drempel van 9% bereikt en kan het voorkooprecht enkel na een positief advies worden uitgeoefend: Antwerpen, Baarle-Hertog, Boom, Bornem, Dendermonde, Dilsen-Stokkem, Duffel, Eeklo, Genk, Gent, Hamme, Herentals, Herenthout, Ieper, Kortrijk, Kuurne, Lokeren, Maaseik, Maasmechelen, Mechelen, Menen, Mesen, Nieuwpoort, Olen, Oostende, Schelle, Sint-Truiden, Spiere-Helkijn, Temse, Tielt, Turnhout, Veurne, Vilvoorde, Wachtebeke, Wervik, Wielsbeke, Willebroek, Zelzate en Zwevegem. In alle andere Vlaamse gemeenten is er geen advies nodig.
