Vanaf 1 januari 2022 zal het in Vlaanderen verboden zijn om stookolieketels te plaatsen in straten waar er een aardgasaansluiting is. Herstellingen blijven wel toegestaan. Volgens de decreetgever is de impact op de burgers beperkt, terwijl de maatregel een groot effect kan hebben op zowel het klimaat als de bodemkwaliteit in Vlaanderen. De Belgische Federatie der Brandstoffenhandelaars (Brafco) reageert alvast verbolgen en dreigt ermee om naar het Grondwettelijk Hof te stappen.
Verbod op nieuwe stookolieketels in Vlaanderen
Het nieuwe decreet bepaalt dat het vanaf 1 januari 2022 verboden is om een nieuwe stookolie-installatie te plaatsen in Vlaanderen. Ook het vervangen van een defecte installatie die al aanwezig is, is niet langer toegestaan. Herstellingen zijn wel nog toegestaan. Als de brander of de regelaar bijvoorbeeld defect is, mag men dus nog herstellingswerken laten uitvoeren. Maar als het ketellichaam zelf stuk is, is men verplicht om over te schakelen op een alternatief.
De decreetgever maakt wel een uitzondering voor straten waar er momenteel geen aardgasleiding ligt. Daar gelden de regels niet en daar blijft het toegestaan om een stookolieketel te laten plaatsen of te laten vervangen. Met deze uitzondering voor straten waar geen aardgasleiding ligt, wil Vlaanderen vooral garanderen dat niemand in de kou blijft zitten. Een spoedaansluiting kan namelijk al binnen 24 uur gebeuren. Toch benadrukken de indieners dat er ook zonder een aardgasaansluiting milieuvriendelijkere oplossingen zijn, zoals een warmtepomp.
De maatregel is er een in het kader van de klimaatdoelstellingen die Vlaanderen koestert. In 2019 had stookolie, dat nochtans steeds minder vaak wordt gebruikt, nog een aandeel van 35% in alle broeikasgasemissies van de gebouwensector en een aandeel van 10% in de totale niet-ETS-broeikasgasemissies in Vlaanderen.
Boetes en controles
Het decreet voorziet mogelijkheden om controles uit te voeren. Hiervoor zal het VEKA een databank bijhouden met daarin informatie over de gebruikte hoofdverwarming per gebouw. Als blijkt dat de regels niet worden nageleefd, kan er een administratieve sanctie worden opgelegd. Het gaat om een geldboete van 3.000 euro, te vermeerderen met 2.000 euro per gebouweenheid in het gebouw.
Brafco dreigt ermee het decreet aan te vechten
Volgens Brafco, de Belgische Federatie der Brandstoffenhandelaars, is de maatregel contraproductief en komt het het klimaat niet ten goede. Het geeft aan dat er geen rekening is gehouden met bepaalde studies die aantonen dat aardgas niet beter is voor het milieu dan huisbrandolie. Het geeft ook aan dat stookolieketels op hernieuwbare en koolstofarme brandstoffen kunnen werken. Verder noemt het de maatregel discriminerend, omdat het enkel geldt voor mensen die aardgas hebben in de straat: aan deze mensen wordt de vrije keuze afgenomen. Brafco dreigt er daarom mee om het decreet aan te vechten voor het Grondwettelijk Hof.
Volgens parlementslid Andries Gryffroy, een van de indieners van het voorstel, is er echter geen vuiltje aan de lucht. Hij geeft aan dat de biobrandstofontwikkeling nog maar in een experimentele fase zit en dat er onvoldoende biobrandstof kan worden geproduceerd voor alle bestaande stookolieketels. Verder benadrukt hij dat de maatregel er niet alleen is om de uitstoot te beperken, maar ook om de bodemkwaliteit te verbeteren. Met maar liefst tienduizend lekkende stookolietanks bij particulieren en een saneringskost die oploopt tot minstens 500 miljoen euro is er volgens hem een voldoende grote basis om het verbod op stookolieketels te rechtvaardigen.
Nog snel een stookolieketel laten plaatsen in Vlaanderen
De sector zou momenteel een rush op nieuwe installaties merken, voornamelijk door het nakende verbod op stookolieketels en door de stijgende energieprijzen. De brandstoffederatie geeft aan dat een aardgasverbruiker voor het equivalent van 2.000 liter mazout aan de huidige prijzen tot 750 euro meer moet betalen per jaar.
Volgens de sector is het door het mondiale chiptekort echter onmogelijk om de installaties nu meteen te vervangen of om nieuwe installaties te plaatsen. Het Vlaams decreet biedt hen evenwel een oplossing: in theorie kunnen ze nu al het ketellichaam laten plaatsen en kunnen ze later de elektronische regeling laten installeren. Het verbod is namelijk een verbod op nieuwe ketellichamen, de elektronische regeling kan altijd nog worden geplaatst of vervangen.
Hoe dan ook dienen kandidaat-stookolieverwarmers te beseffen dat stookolieketels hun laatste levensfase ingaan. Op basis van het Klimaatakkoord van Parijs moet ons land tegen 2050 klimaatneutraal zijn. Dat lukt sowieso niet met stookolieketels. Daarom zal de verkoop van stookolieketels in 2035 verboden worden, ook waar er geen aardgasaansluiting is. Het gaat om een verkoopverbod, niet om een gebruiksverbod. Een ketel gaat ongeveer dertig tot veertig jaar mee, waardoor de laatste stookolieketel in Vlaanderen het wellicht rond 2075 begeeft. De kans is echter reëel dat de regels nog worden aangescherpt en dat ons land nog eerder van stookolie afstapt. Een defecte ketel is een ideaal moment om na te denken over meer milieuvriendelijke alternatieven.
Vlaamse klimaatambities worden verder aangescherpt
Het nieuwe decreet kwam er op initiatief van Andries Gryffroy (N-VA), Willem-Frederik Schiltz (Open VLD) en Robrecht Bothuyne (CD&V). Het decreet kon op veel steun rekenen, enkel Vlaams Belang stemde tegen. Het decreet is een gevolg van de ambities die in het Vlaams Regeerakkoord zijn ingeschreven en volgt ook uit de beloftes uit het VEKP (Vlaams Energie- en Klimaatplan).
Samen met het decreet werd ook de interfederale klimaatresolutie in het Vlaams Parlement goedgekeurd. Deze tekst was eerder al besproken tussen de verschillende parlementen in ons land en dient ter aanloop naar de klimaatconferentie van Glasgow die in november plaatsvindt. Met de resolutie dringt ons land erop aan om de afspraken uit het Klimaatakkoord van Parijs te herbevestigen en om te erkennen dat de huidige mondiale inspanningen onvoldoende zijn om deze ambities te realiseren. De resolutie neemt ook akte van het Fit for 55-programma en vraagt meteen om bijkomende maatregelen om de hierin vermelde doelstellingen te realiseren. Verder vraagt de tekst om strengere emissienormen voor de lucht- en scheepvaart en schuift het een koolstofgrensheffing naar voren. De meeste Vlaamse politieke partijen scharen zich achter de resolutie. Enkel Vlaams Belang stemde tegen. PVDA onthield zich.
