Dit jaar trad het Waals decreet van 13 december 2017 in werking. Sinds die inwerkingtreding zal ook in Wallonië de gezinswoning volledig vrijgesteld worden van successierechten, zoals we het ook al in Vlaanderen en Brussel gewoon waren. Toch zijn er enkele opvallende verschillen tussen de verschillende regimes. Wij zetten een en ander op een rijtje.
Welk regime is van toepassing?
Het toepasselijke regime is afhankelijk van de woonplaats van de erflater. Hiervoor wordt gekeken naar de periode van vijf jaar voor het overlijden: het regime van het Gewest waar de erflater gedurende die periode het langst woonde (hoofdverblijfplaats), zal van toepassing zijn. Dat is bijzonder want op die manier kan bijvoorbeeld het Waals regime van toepassing zijn terwijl de gezinswoning wel in Vlaanderen gelegen was.
Vrijstelling gezinswoning van successierechten: voor wie?
Uiteraard geldt de vrijstelling niet voor alle erfgenamen. De vrijstellingsregeling is er enkel voor de (wettelijk) samenwonende partner of de langstlevende echtgenoot. Andere erfgenamen kunnen dus geen beroep doen op de vrijstelling gezinswoning van successierechten. Toch bestaan er voor sommige categorieën wel andere voordelen, die dan weer verschillen per regio.
Vrijstelling gezinswoning van successierechten: Vlaanderen
In Vlaanderen is de vrijstelling gezinswoning van successierechten van toepassing op overlijdens vanaf 1 december 2007. De echtgenoot (of wettelijk samenwonende) is de begunstigde en de vrijstelling is van toepassing op de erfbelasting en het recht van overgang bij overlijden voor niet-Belgische inwoners.
Het voorwerp van de regeling is dan weer het netto-aandeel in de (blote of volle) eigendom van het onroerend goed of in het vruchtgebruik dat de langstlevende echtgenoot verkrijgt in de gezinswoning.
In het Vlaams gewest wordt onder gezinswoning verstaan: de gezamenlijke hoofdverblijfplaats van de langstlevende partner en de erflater. Hierbij is de inschrijving in het bevolkingsregister een (weerlegbaar) bewijs. Indien aan het samenwonen een einde kwam door een feitelijke scheiding, een geval van overmacht of door de verplaatsing naar een assistentiewoning, rust- of verzorgingsinstelling, wordt de laatste gezamenlijke hoofdverblijfplaats aanzien als gezinswoning.
In Vlaanderen is er geen duurtijd voor het aanhouden van de hoofdverblijfplaats vereist.
Vrijstelling gezinswoning van successierechten: Brussel
De Brusselse regeling is vrijwel identiek aan de Vlaamse. Zo is er bijvoorbeeld ook geen minimale duurtijd voor het aanhouden van de hoofdverblijfplaats en is ook het voorwerp identiek. De verplaatsing naar een assistentiewoning, rust- of verzorgingsinstelling geeft ook daar een gelijkschakeling van de laatste gezamenlijke hoofdverblijfplaats tot gezinswoning, zij het onder de noemer ‘voortdurende overmachtssituatie’.
De Brusselse regeling geldt voor overlijdens vanaf 1 januari 2014.
Vrijstelling gezinswoning van successierechten: Wallonië
De Waalse regeling geldt voor overlijdens vanaf 1 januari 2018 voor de echtgenoot (en wettelijke samenwonende).
Er is echter een striktere definitie van de notie gezinswoning: de woning moet sinds minimaal vijf jaar dienen als gezinswoning (te rekenen tot de datum van overlijden). Ook hier geldt een gelijkaardige regeling voor het verblijf in bijvoorbeeld een assistentiewoning (onder de noemer: “geval van overmacht” of “dwingende reden van medische aard”.
