Ongeveer twee jaar geleden, op 23 september 2020, schrapte de overheid de toen geldende coronabeperkingen op het winkelen. Voordien waren dat er heel wat. Zo mocht men bijvoorbeeld enkel alleen winkelen en dit gedurende een beperkte periode van dertig minuten, behalve op afspraak. Op 30 oktober 2020 kwam de overheid daar weer op terug en werden de niet-essentiële winkels opnieuw gesloten, met uitzondering van thuisbezorging en afhaal.
Dat laatste, ook wel eens click-and-collect genoemd, is sindsdien enorm populair geworden. Veel winkels hebben het toen geïntroduceerd en het nadien niet afgevoerd, want de consument blijkt voor het idee te zijn gewonnen: online bestellen en de bestelling zelf afhalen in de winkel, zonder verzendingskosten te betalen en zonder zelf het product in de winkelrekken te moeten zoeken. Of dat een verkoop op afstand is? Dat is wel vaker voer voor discussie. Een pasklaar antwoord is er niet. Een advocaat internetrecht, een advocaat die is gespecialiseerd in onder meer e-commerce, zal dit geval per geval moeten bekijken. Dat bevestigt ook Test Aankoop.
Verkoop op afstand en rechten van de koper
De rechten waarover een koper beschikt, zijn van verschillende zaken afhankelijk. In de eerste plaats wordt er een onderscheid gemaakt tussen een professionele klant en een consument. De consument wordt door de wet beter beschermd dan een professionele klant. Daarnaast spelen ook de contractuele voorwaarden een rol, net als de vraag of het al dan niet gaat om een verkoop op afstand.
Bij een verkoop op afstand wordt de overeenkomst gesloten buiten de lokalen van de verkoper en maakt men uitsluitend gebruik van “een of meer technieken voor communicatie op afstand”. Het gaat dan bijvoorbeeld om het internet of om de telefoon. Als je als consument op een webshop iets koopt en het product aan huis wordt geleverd, is er dus sprake van een verkoop op afstand. Dat levert extra rechten op. Zo beschik je over een herroepingsrecht. Dat wil zeggen dat je gedurende een periode van veertien dagen zonder opgaaf van redenen kosteloos van de aankoop kan afzien. Dat is niet het geval als je zelf een product koopt in de winkel. De redenering hierachter is dat je het product in de winkel vooraf hebt kunnen inspecteren. Hierdoor kan je een weloverwogen beslissing nemen. Als je een product online koopt, kan je het pas inspecteren als je het thuis ontvangt.
Opgelet: voor sommige producten geldt er nooit een herroepingsrecht, ook niet als ze online zijn gekocht. Het gaat onder andere om gepersonaliseerde goederen (bv. fotoalbums) of bederfelijke goederen (bv. verse maaltijden).
Is click-and-collect een verkoop op afstand?
De aangehaalde situatie lijkt anders te zijn in het geval van click-and-collect. Dan bestel je namelijk wel het product online, maar haal je het af in de winkel. En daar kan je het alsnog inspecteren. De vraag stelt zich of er dan sprake is van verkoop op afstand? Dat is afhankelijk van de situatie.
Als je je in de winkel nog kan bedenken, ontstaat de koopovereenkomst pas in de winkel. In feite vraag je eigenlijk enkel om het product voor jou aan de kant te leggen, zodat je het ter plekke kan inspecteren en eventueel kan kopen. Dan is de situatie net hetzelfde als wanneer je de producten gewoon zelf uit de winkelrekken haalt. Dat wil zeggen dat er geen sprake is van een verkoop op afstand.
Als je vooraf moet betalen en je het product enkel ophaalt op een afhaalpunt, dus als de verkoopovereenkomst ook echt online is ontstaan, is er wel sprake van een verkoop op afstand. Dan kan je het afhalen van dit product eerder vergelijken met het afhalen van een online besteld product bij een postkantoor. Test Aankoop bevestigt deze redenering.
In de periode tussen 2 november 2020 en 1 december 2020 maakte men wel een uitzondering. Door de geldende coronamaatregelen was het toen niet mogelijk om de afgehaalde producten goed te inspecteren. Daarom was het herroepingsrecht toen wel van toepassing, ook als je pas in de winkel diende te betalen.
Commerciële voorwaarden spelen ook een rol
Hierboven zijn de wettelijke regels weergegeven. Verkopers kunnen hiervan afwijken, maar enkel in het voordeel van de consument. Zo zijn er verkopers die als commerciële geste toch een herroepingsrecht toestaan, terwijl ze daar wettelijk niet toe verplicht zijn. Of ze staan je toe om het product om te ruilen voor een ander product, bijvoorbeeld een broek die een maatje groter of kleiner is. Winkels zijn vrij om hieromtrent zelf regels te bepalen, zolang ze maar gunstiger zijn voor de consument. Bij twijfel is het aan te raden om contact op te nemen met de winkel.
