Steeds meer gemeenten verplichten verhuurders om over een conformiteitsattest te beschikken. Er was al een beperkte mogelijkheid om inbreuken te beboeten. Een nieuw decreet heeft deze mogelijkheid uitgebreid. Hierdoor kunnen verhuurders zonder conformiteitsattest elk jaar een GAS-boete tot 350 euro in de bus krijgen.
Wat is het conformiteitsattest?
Iedere eigenaar-verhuurder kan een conformiteitsattest aanvragen bij de gemeente voor huurwoningen die als hoofdverblijfplaats dienen of voor ongeschikte of onbewoonbaar verklaarde woningen die hij heeft opgeknapt. Dit attest blijft in principe tien jaar geldig, tenzij een woningonderzoek het ongeschikt of onbewoonbaar verklaart of er ingrijpende renovatiewerken zijn uitgevoerd. Ook kan het attest een kortere geldigheidstermijn vermelden.
Na het aanvragen van een conformiteitsattest komt er een woningcontroleur van de gemeente langs. De gemeente mag hier een vergoeding voor vragen die niet hoger mag zijn dan 90 euro voor een woning. Bij kamerwoningen mag men 90 euro vragen voor de kamerwoning, te verhogen met 15 euro per kamer en dit met een bovengrens van 1.775 euro per gebouw.
Een conformiteitsattest is in principe niet verplicht en is vrijwillig aan te vragen. Voor de verhuurder is het vooral waardevol om ten opzichte van kandidaat-huurders aan te tonen dat de woning aan de kwaliteitsnormen voldoet.
Gemeente kan een conformiteitsattest verplichten
De gemeente kan er echter voor kiezen om het conformiteitsattest via een gemeentelijk reglement te verplichten. De gemeente kan ook de principiële geldigheidsduur van tien jaar beperken. Het conformiteitsattest is dan een soort van verhuurvergunning: zonder conformiteitsattest mag men niet verhuren. Het voordeel van deze aanpak is dat woningen worden gecontroleerd voordat ze op de huurmarkt terechtkomen, in plaats van op eventuele klachten te wachten. Zonder conformiteitsattest lopen vooral kwetsbare huurders risico’s, omdat zij vaak niet snel hun weg vinden naar de gemeente en niet op de hoogte zijn van de geldende kwaliteitseisen. Steeds meer gemeenten maken dan ook gebruik van deze optie.
De gemeente kan het conformiteitsattest echter niet op eigen houtje verplichten. De minister moet de reglementen vooraf goedkeuren. Na de goedkeuring in de gemeenteraad gaat het reglement naar de minister die binnen drie maanden zal beslissen. De minister gaat daarbij na of het reglement voldoet aan de bepalingen van de Vlaamse Codex Wonen. Deze goedkeuring blijkt niet overbodig te zijn, want in het verleden werden er al heel wat problemen aangetroffen. Zo hadden bepaalde gemeenten het conformiteitsattest niet verplicht voor de sociale huisvesting door het OCMW, wat een schending van het gelijkheidsbeginsel is.
Gemeentelijke verordeningen die enkel de geldigheidsduur van het conformiteitsattest beperken, kunnen wel zonder de goedkeuring van de minister worden ingevoerd.
Boete voor wie geen conformiteitsattest heeft
Naast de verplichting om over een conformiteitsattest te beschikken, kon de gemeente al via het gemeentelijk GAS-systeem een GAS-boete opleggen van maximaal 350 euro. Het probleem is dat deze GAS-boete slechts eenmalig kon worden opgelegd en dat de verhuurder nadien zijn gang kon blijven gaan. Een aantal gemeenten hebben getracht om een alternatief heffingssysteem in te voeren, maar dit bleek juridisch niet helemaal sluitend te zijn.
Daarom heeft men met een nieuw decreet een wijziging aangebracht aan de Vlaamse Codex Wonen van 2021. Op basis van deze wijziging wordt het mogelijk dat gemeenten een jaarlijks terugkerende GAS-boete opleggen, opnieuw met een bovengrens van 350 euro. Uiteraard geldt dit enkel in gemeenten waar een conformiteitsattest verplicht is en waar de gemeente beslist om inbreuken te beboeten.
De jaarlijkse terugkerende boete komt bovenop de bestaande handhavingsinstrumenten. Zo kan een gemeente altijd nog de woning onbewoonbaar of ongeschikt laten verklaren, met alle gevolgen van dien.
